Thesis_info

مهدویت و آثار تربیتی آن در ادعیه و زیارات معصومین علیهم السلام

چکيده
ادعيه و زيارات معصومين عليهم‌السلام را تنها نبايد از منظر عواطف و احساسات ديني يا انجام آيين مذهبي مورد توجه قرار داد، بلکه با توجه به محتواي غني و منشأ صدور اين متون، لازم است از ابعاد مختلف از جمله مباحث تربيتي نيز تحليل شود. هرچند ادعيه و زيارات داراي تفاوت‌هايي از نظر سندي و دلالي ونيز قوّت متن هستند و مواردي مانند ادعيه صحيفه سجاديه، دعاهايي همانند دعاي ندبه، عهد، سلامتي امام زمان، از نظر اعتبار سنجي و دلالي وضعيت مناسب‌تري دارند، اما بطور کلي براساس قواعدي مانند تطابق اين مطالب با قواعد کلي و مسلم قرآن و روايات و عقل، مي‌توان در موضوعاتي مانند مسائل تربيتي از آن‌ها بهره گرفت. آثار تربيتي در اين تحقيق اعم از ابعاد فردي، خانوادگي و اجتماعي و همچنين شامل آثار خود باور مهدويت و محورها و نکات تربيتي موجود در خود ادعيه و زيارات است. در بعد فردي برخي آثار تربيتي عبارتند از: اتکا و اعتماد به خدا در تمام فراز و نشيب‌هاي روحي رواني زندگي، خود کنترلي و دروني سازي روش‌هاي تربيتي، اعتقاد به تلاش محوري در موفقيت، عين اعتقاد به امور غيبي و امداد‌هاي خدايي، نقش انسان کامل در زندگي فردي و اجتماعي، تکليف محوري و ….در بعد خانوادگي، مشارکت دادن و سهيم دانستن اعضاي خانواده و حتي نسل‌هاي بعدي در تربيت معنوي و فضاي انس با امام زمان عجل‌الله تعالي فرجه‌الشريف و ديگر آثار تربيتي ديني، برنامه ريزي و روشمندي براي نيروسازي در اهداف بلند اسلامي و مهدوي از طريق تربيت خانوادگي از جمله اموري هستند که از اين متون استفاده شده است. در بعد اجتماعي سياسي، برخي از آثار تربيتي مورد استفاده از ادعيه و زيارات عبارتند از: مسئوليت پذيري در مسائل اجتماعي، اولويت‌بندي و مشارکت اجتماعي در دغدغه‌هاي اصلي مربوط به اسلام و مهدويت و برنامه ريزي کلان براي تربيت کلي جامعه، ظلم ستيزي و عدل گستري، انتظار سازنده و حقيقي و …. در بعد اجتماعي سياسي، برخي از آثار تربيتي مورد استفاده از ادعيه و زيارات عبارتند از: مسئوليت پذيري در مسائل اجتماعي، اولويت‌بندي و مشارکت اجتماعي در دغدغه‌هاي اصلي مربوط به اسلام و مهدويت و برنامه ريزي کلان براي تربيت کلي جامعه، ظلم ستيزي و عدل گستري، انتظار سازنده و حقيقي و …. در جمع‌بندي مي‌توان نوعي نظام تربيتي را از اين متون در کنار آيات و روايات و ديگر قواعد اسلامي اقتباس نمود؛ در اين نظام تربيتي برخي قواعد و مباني مانند جامعيت زماني و تاريخي و نيز شمول فردي و اجتماعي در تربيت مهدوي مشاهده مي‌شود. از سوي ديگر روش‌هاي تربيتي اين نظام نيز مبتني بر تکريم همه جانبه انسان، تحول و اصلاح زير ساخت‌هاي اقتصادي بر اساس سلامت و حلال بودن و ديگر شروط است که عامل سلامت تربيتي نسل‌ها و جامعه و زمينه سازي براي جامعه مهدوي و نيز سامان دهنده سبک زندگي مهدوي خواهد بود و سر انجام موانعي در برابر تحقق اين نطام تربيتي موجود است که برخي اصلي هستند؛ مانند ساختارهاي فاسد و فساد انگيز ايجاد شده توسط ظالمان و جائران و مستکبران و برخي ديگر از موانع مانند عوامل علمي فرهنگي و همچنين موارد عملي و نفساني در درجات بعدي قرار مي‌گيرند. اين نظام جامع مي‌تواند در برابر الگوهاي ارائه شده از سوي فرقه‌هاي انحرافي و عرفان‌هاي بدلي ( که مبتني بر سکولاريسم و انسان محوري و لذت‌گرايي صرف هستند)، غلبه نظري و عملي داشته باشد و نيازهاي تربيتي هر زمان را برآورده نمايد.
کليد واژه
تربيت مهدوي، آثار تربيتي مهدي باوري، نظام تربيتي مهدوي، ادعيه و زيارات مهدوي، اوصاف امام مهدي عليه‌السلام در ادعيه.