Thesis_info



جزئیات پایان نامه انتخابی شماره 29

توجه: دریافت فایل الکترونیکی پایان نامه ها فقط برای افراد دارای مجوز قابل دسترس می باشد.

عنوان پایان نامه:

نقش سنت شفاهی در تاریخ نگاری اسلامی (تا پایان قرن سوم هجری)

نویسنده: علی ابراهیمی
استاد راهنما: علی بیات -
استاد مشاور: نعمت الله صفری فروشانی - محمدرضا جباری -
استاد داور: محمد نصیری - منصور داداش نژاد - رمضان رضائی -
مقطع: دکتری
گرایش: تاریخ و تمدن اسلامی
تاریخ دفاع: 25/06/1395
چکیده:


چکيده
پیدایش تاریخ نگاری اسلامی و مراحل و سير تطور آن از موضوعات مهم در تاريخ‌نگاري گذشته جوامع بشری است. تاریخ نگاری اسلامی دو مرحله اساسی داشته است: مرحله نخست سنت شفاهی و مرحله دوم کتابت و تدوین. از جمله مسائل مهم و محوري تاريخ‌نگاري اسلامي مرحله سنت شفاهی است که مقدمه و اساس مرحله کتابت و تدوین است و از موضوعات بحث برانگیز تاریخی است چراکه، اعتبار و وثاقت اطلاعات و داده‌های تاریخی که به مدت حداقل سه قرن متکی بر سنت شفاهی بوده امروزه مورد نقد اسلام پژوهان غربی قرار گرفته است.
سنت شفاهی به عنوان مهمترين منبع تولید و نقل مواد و اطلاعات و نیزسرچشمه نگارش و تدوين متون تاريخي قرون نخستين اسلامي است. حجم انبوهی از اطلاعات و داده‌هاي اولیه تاریخی مشتمل بر اخبار قبیله‌ای و روایات دینی مبتني بر مسموعات و محفوظات اخباریان و راويان بوده که به صورت سينه به سينه منتقل شده و از آن به سنت شفاهي ياد مي‌شود. در بررسی توصیفی ـ تحلیلی مساله تحقیق یعنی چیستی سنت شفاهی این نتیجه حاصل شد که سنت شفاهي نه صرفا به مفهوم نقل سينه به سينه اطلاعات و داده‌ها که سرچشمه تولید، روش آموزش، حفظ و انتقال مواد و اطلاعات و شيوه غالب انتقالِ اطلاعات در جوامع اسلامي به ويژه طی سه قرن نخست هجري بوده و در تدوين تاريخ‌نگاري اسلامي سهم و نقش بی بدیلی داشته است.
این تحقیق با استناد به منابع، متون و گزارش های تاریخی، حدیثی، رجالی، درایی و ... پس از شناخت وصفی زمینه‌ها، انگیزه‌ها و عوامل موثر در استمرار سنت شفاهی و نیز برخي آسيب‌ها و آفت‌ها مانند جعل، تحریف، تصحیف، نسیان، تاثیر اغراض سیاسی، کلامی، فقهی و... راویان در نقل شفاهي روایات، به بررسی تحلیلی ملاک‌های اعتبار سنجی و ارزشیابی احادیث پرداخته است. نتیجه حاصل اینکه هرچند سنت شفاهی در حفظ و انتقال روایات دینی به عنوان روش آموزش مایه اعتباربخشی و اصالت داده‌ها و روایات تاریخی بوده است اما، به دلیل حاکمیت فرهنگ شفاهی، اختلاف در بینش، روش، انگیزه‌ها و اهداف و نیز رقابت های پنهان و پیدای قبیله ای، فکری و سیاسی صحابه که عاملان اصلی نقل روایات بودند عنصرگزینش، جهت گیری های خاص و دخل و تصرف های زیادی در نقل روایات پدیدآمده است. با توجه به این همه، وظیفه پژوهشگر معاصر در حوزه تاریخ نگاری اسلامی است که با نگاه انتقادی به مکتوبات حدیثی و آثار تاریخی بنگرد و به نقل صرف اعتماد و اکتفا نکند. گفتنی است که معيار‌هاي ارزشيابي و نقدحدیث و روايت از صدر اسلام مورد توجه راویان شیعه و سنی بوده و دو علم رجال و درایه الحدیث در پاسخ به مساله مذکور پدید آمد و درآنها ملاک‌های ارزشیابی احادیث را بیان کرده‌اند. اما در این تحقیق خطبه 210 نهج البلاغه مبنای نقد راویان و روایات قرار گرفته است. خطبه ای که امام علی(ع) با تقسیم انواع حدیث با تکیه بر صفات مشترک راویان حدیث، معیارهایی جامع، فرازمان و فرامکان را برشمرده و بیان و تبیین کرده است.
واژگان کليدي
سنت شفاهي، آسیب شناسی، تاريخ‌نگاري اسلامي، اعتبارسنجی روایات، معیارهای اعتبارسنجی روایات.