Thesis_info

فرآیند شکل شهر اسلامی از مدینه النبی(ص) و مدینه الوصی(ع) تا پایان قرن چهارم هجری

چکيده
پيامبر اکرم(ص) خاتم‌الانبياء و دين اسلام خاتم اديان الهي و جامع اعتقادات و عمليات و اخلاقيات است. چنين باوري در انزواي فرديت تحقق نيافته، لاجرم در فرايند تاريخ مدني بشر قابل تفسير است.
پيوند وثيق تمدن‌ها و اديان از يکسو، و گسترش بي‌بديل حوزه نفوذ اسلام در سده نخست هجري از سوي ديگر، ما را به کشف حقيقت تمدن اسلامي مي‌خواند. مدنيتي که رسول‌خدا(ص) پايه‌ريزي کرد و خود نيز در سه ساحت شهروندي، شهرسازي و شهرداري، اسوه آن معرفي شد. آن چنان که بايد تبيين و تشخيص نيافت و علي‌رغم انحصاري‌بودن مفهوم شهر ـ دين، در اسلام، مدينة‌الرسول(ص) همچنان تبادري صرفاٌ منصرف به مختصات کالبدي دارد.
روشن است که شهر نه تنها از آن حيث که شهروند يا شهردار مسلمان دارد اسلامي خوانده مي‌شود بلکه از آن حيث که سلم و سلام ايجاباً و ظلم و تبعيض سلباً در ساختار آن ملحوظ است، شهر اسلامي دانسته مي‌شود و اين در ساحت شهرسازي اسلامي تحقق مي‌يابد. اينکه در مدينة‌النبي(ص) شهرساز و شهروند چه نسبتي با هم دارند و اين هر دو با شهردار مدينة‌النبي(ص) چه نسبتي مي‌يابند، سير از سؤال تا جواب اين رساله است.
فرآيند شکل شهر اسلامي از مدينة‌النبي(ص) و مدينة‌الوصي(ع) تا پايان قرن چهارم، نيازمند تبين سه عرصه از تاريخ شهراسلامي است که با منظر شهر و شهروندي قبل از هجرت، شهر و شهرسازي تا رحلت، و شهر و شهرداري پس از آن، در متون ديني و منابع تاريخي و آثار به جا مانده، جستجو شده است.
واژگان کليدي
مدينة‌النبي(ص)، مدينة‌الوصي(ع)، شهر اسلامي