برگزاری جلسه نقد کتاب اندیشه ۱

جلسه نقد کتاب اندیشه ۱ با حضور نویسنده محترم جناب آقای دکتر بخشنده و ناقدان ارجمند آقایان دکتر اصلانی، دکتر سربخشی و دکتر رجبی در تاریخ ۲۵ خرداد سال جاری در سالن امام رضا علیه‌السلام دانشگاه معارف اسلامی برگزار شد.
در ابتدای این جلسه آقای سید اباذر نبویان ضمن تشکر و عرض خیر مقدم به مهمانان، هدف اصلی از جلسه را ارتقاء متن درسی دانسته و تفاوت متن درسی و متن صرفاً پژوهشی را یادآور شده و سبک و الزامات نقد کتاب درسی را متفاوت از کتاب پژوهشی عنوان کرد که به طور معمول در جلسات نقد کتاب انجام می‌شود. در ادامه هر یک از ناقدان به تشریح دیدگاه‌های نقادانه خود پرداختند و کتاب حاضر را به لحاظ صوری، محتوایی و دانش مهارت‌های یاددهی مورد ارزیابی قرار دادند.
از جنبه صوری؛ مواردی مانند کثرت (منابع تحقیق)، عدم تناسب (منابع برای مطالعه بیشتر) با سطح علمی دانشجو، خلا بحث از آزاداندیشی و اصل اندیشه‌ورزی مورد انتظار دانشجو در ابتدای کتاب، عدم پیوستگی و ارتباط فصول، نبود بحثی مشروح از هدف خلقت و عدم تبیین دقیق معنای کمال و عدم تناسب بحث نقد مدرنیته به عنوان شروع بحث در اندیشه توحیدی به عنوان نقاط ضعف کتاب از سوی ناقدان محترم مطرح شد و برخی از آنها از سوی مؤلف محترم پذیرفته شد اما در موارد دیگر مانند لزوم بحث از نقد مدرنیته به عنوان شروع بحث از اندیشه توحیدی، مؤلف محترم به دفاع از دیدگاه خویش در کتاب پرداخت. افزون بر این و مهم‌تر از همه آنها تکرار محتوای کتب پیشین تدوین شده و عدم نوآوری در آن که نتیجه‌ای جز رکود و توقف در روند تکاملی و پیشرفت در تدوین متون درسی را به بار ندارد از عمده‌ترین آسیب‌های ساختاری کتاب حاضر از سوی ناقد محترم به شمار آمده است.
در زمینه دانش مهارت‌های آموزشی یکی ناقدان ارجمند در چهار زمینه به نقد کتاب پرداخت. نخست در پیش سازنده‌های بحث که خلا آن در فصول مختلف کتاب مشاهده می‌شود. دوم در اهداف یادگیری که در بخش‌های مختلف به درستی تبیین نشده است. سوم راهبردهای یادگیری که در برخی موارد محتوای مربوط به عنوان (بیندیشیم) با عنوان انتخابی مؤلف تناسب ندارد و در برخی موارد نیز خلط میان عنوان (بیندیشیم) و عنوان (بیشتر بدانیم) صورت گرفته است. چهارم در عدم ایجاد انگیزه برای پیگیری بحث که خلا آن در سراسر کتاب مشهود است.
در ساحت محتوا نیز داوران به بیان اشکالات خویش پرداختند که اهم آنها عبارتند از:
۱. ضرورتی برای ارایه ۵ استدلال برای اثبات وجود خداوند متعال وجود ندارد. بویژه آنکه برخی از استدلال‌ها مورد اختلاف بوده و در تمامیت آنها برای اثبات وجود خداوند متعال تشکیک شده است مانند برهان نظم و برهان فطرت. از اینرو پیشنهاد شده است که مؤلف محترم به یک یا دو استلال بسنده کرده وآنها را به صورت دقیق و شفاف تشریح کند.
۲. در برهان امکان و وجوب میان دو معنا از امکان خلط شده است. نویسنده در تشریح معنای امکان در برهان امکان و وجوب، مراد از امکان را معنایی مقابل امتناع و سلب ضرورت از جانب مخالف بیان می‌کند به عنوان نمونه وقتی گفته می‌شود خداوند متعال به امکان عام موجود است بدین معناست که عدم وجود برای خداوند متعال ضرورت ندارد و یا وقتی گفت میشود که شریک الباری به امکان عام معدوم است بدین معناست که وجود برای آن ضرورت ندارد. این درحالی است که مراد از امکان در برهان امکان و وجوب امکان خاص است بدین معنا که ضرورت وجود و ضرورت عدم از موجود ممکن سلب می‌شود.
۳. در اثر حاضر میان غایت و علت غایی خلط صورت گرفته است غایت به معنای منتهای حرکت است که حتی جمادات که دارای درک و شعور نیستند به این معنا دارای غایت هستند اما علت غایی انگیزه و هدف و متمم فاعلیت فاعل یوده و فرع بر وجود درک و شعور در فاعل است لذا در این معنا جمادات دارای علت غایی نبوده وتنها خالق آنها دارای علت غایی می‌باشد.
۴. توضیح مولف محترم در تبیین توحید عرفانی غلط است و عرفاء تنها به وجود واحد معتقد بوده و اطلاق وجود بر سایر موجودات را مجاز و اعتبار میدانند.
۵. اینکه اراده الهی شامل همه اراده‌های موجود در جهان است مورد اتفاق همه فیلسوفان است اما نویسنده آنرا به برخی از آنها نسبت داده است. در پایان مولف محترم همه اشکالات محتوایی فوق را پذیرفته و از پیشنهاد ناقدان مبنی بر نگارش کتاب با رویکردی خاص و مصون از اشکالات فوق، استقبال کرده است. امید آنکه همگان همواره در حال اصلاح و پیشرفت بوده و هیچگاه از حرکت تکاملی باز نمانند.