گزارش جلسه دفاع رساله جناب آقای سید ابراهیم معصومی
دوشنبه, ۲۰ دی, ۱۴۰۰به حول و قوه الهی جلسه دفاع رساله جناب آقای سید ابراهیم معصومی، مقطع دکتری، رشته مدرسی معارف اسلامی گرایش انقلاب اسلامی چهارشنبه ۱۵ دی ۱۴۰۰ ساعت ۱۵ در دانشگاه معارف اسلامی برگزار گردید.
موضوع رساله: همگرایی جمهوری اسلامی ایران با جمهوری آذربایجان (راهبردها، راهکارها).
اساتید راهنما: جناب آقای دکتر ملکوتیان و جناب آقای دکتر سیاهپوش.
استاد مشاور: جناب آقای دکتر محسن پاکآیین.
اساتید داور: حجتالاسلاموالمسلمین دکتر احمد رهدار، جناب آقای دکتر یعقوب توکلی، جناب آقای دکتر توفیق اسدف.
جلسه دفاع، پس از قرائت چند آیه از کلامالله مجید و اعلام برنامه توسط استاد محترم راهنما شروع و سپس دانشجو به ارائه گزارشی از رساله و انجام اصلاحات درخواستی اساتید محترم داوران در جلسه پیشدفاع پرداخت.
در ادامه داوران محترم به نقد رساله پرداخته و نظرات خودشان را مطرح نمودند و بعد دانشجو و اساتید محترم راهنما و مشاور به نقد داوران پاسخ داده و یا برخی را پذیرفتند تا اصلاح شود. سپس اساتید به جهت ارزشیابی رساله به شور نشسته و نمره را مشخص نمودند. به بعد از آن صورتجلسه توسط استاد محترم راهنما قرائت و در آخر سوگندنامه توسط دانشجو خوانده شد.
چکیده رساله
جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان در حوزه تمدنی واحدی بوده و به لحاظ تاریخی، مذهبی، قومی، زبانی و سنتی اشتراکات فراوانی دارند. رابطه ایران و آذربایجان بعد از استقلال در سال ۱۹۹۱ فراز و نشیبهای متفاوتی را به لحاظ همگرایی و واگرایی تجربه کرده است. از این رو ریشه عدم موفقیت در همگرایی ایران و جمهوری آذربایجان را باید در تاریخ معاصر این کشور جستجو کرد. آذربایجان پس از جدایی از ایران زیر سلطه حکومتهای مسیحی تزاری و سپس حکومت کمونیستی شوروی بوده است تأثیر دوره کمونیستی بر جامعه آذربایجان را میتوان بسیار ریشهای و عمیق دانست که بر هویت و شخصیت انسان آذری تأثیر گذاشته است. در چنین فضایی، گفتمانهای متفاوت در کشور آذربایجان شکل گرفته که باعث ایجاد محیط مستعدی برای رشد و گسترش گروههای ضد جمهوری اسلامی ایران شده است از جمله آن میتوان به پان ترکیسم و لائیستیه آتاتورکی اشاره کرد که باعث شده است فضای سیاسی کشور آذربایجان نسبت به ایران و سیاستهای خارجی آن رویکرد منفی داشته که نوعی ترس را به ذهن متبادر میکند. از این رو مهم ترین سوال این بود که چه عوامل: بینشی، انگیزشی و محیطی در ایجاد همگرایی و واگرایی بین دو کشور موثر است؟ و چگونه میتوان راهبردها و راهکارهایی را برای همگرایی دو دولت ارائه کرد؟
رساله حاضر تلاش کرده است با تحلیل و تبیین عوامل و موانع همگرایی در حوزههای بینشی، انگیزشی و محیطی در دو کشور و با بهره گیری از چارچوب نظری همگرایی با الگوی بام (بینشی، انگیزشی و محیطی)، و با روش کتابخانه ای و مصاحبه ای (نیمه ساختار یافته)، راهبردها و راهکارهایی را در چهار خرده نظام: سیاسی، اقتصادی، علمی و فرهنگی-اجتماعی برای همگرایی ارائه کند. در نهایت این رساله چهار راهبرد کلان: تثبیت اراده سیاسی مبتنی بر اعتماد متقابل برای پیشرفت مستمر و عدم اخلال در روابط دو کشور، تقویت ارتباطات مردمی و نهادهای فرهنگی و اجتماعی بین دو کشور، تقویت پیوندهای علمی با تأکید بر عناصر هویتی در جهت پیشرفت دو کشور و پیشرفت روابط اقتصادی در راستای بهره برداری هماهنگ از تمام ظرفیتهای دو کشور را به همراه راهکارهای متعددی برای همگرایی دو کشور اراده کرده است.
نتایج تحقیق نشان میدهد. بهبود روابط ایران و آذربایجان نیاز به راهبردها و راهکارهای همگرایی مبتنی بر برنامههای اجرایی و عزم و اراده راسخ دو کشور برای اجرایی کردن آنها دارد تا شکافهایی که بین دو دولت در طول زمان بوجود آمده است از بین رفته و این دو دولت ـ ملت که اشتراکات فراوانی با هم دارند بتوانند با حسن همجواری و مسالمتآمیز در کنار هم زندگی کنند.
واژگان کلیدی
راهبرد، راهکار، همگرایی، واگرایی، جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان.