گزارش جلسه دفاع رساله جناب آقای سید حسین مؤمنی

به حول و قوه الهی جلسه دفاع رساله جناب آقای سید حسین مؤمنی، مقطع دکتری، رشته مدرسی معارف اسلامی گرایش اخلاق اسلامی سه‌شنبه ۲۹ شهریور ۱۴۰۱ ساعت ۱۷:۳۰ در دانشگاه معارف اسلامی برگزار گردید.
موضوع رساله: مبانی، اصول، قواعد و چالش‌های اخلاق شهروندی از دیدگاه اسلام.
استاد راهنما: حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر مسعود آذربایجانی.
استاد مشاور: حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر محمدعلی شمالی.
استادان داور: حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر بهروز محمدی منفرد، جناب آقای دکتر محمدجواد فلاح، حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر علیرضا آل‌بویه.
جلسه دفاع، پس از قرائت چند آیه از کلام‌الله مجید و اعلام برنامه توسط استاد محترم راهنما شروع و سپس دانشجو به ارائه گزارشی از رساله و انجام اصلاحات درخواستی اساتید محترم داوران در جلسه پیش‌دفاع پرداخت.
در ادامه داوران محترم به نقد رساله پرداخته و نظرات خودشان را مطرح نمودند و بعد دانشجو و اساتید محترم راهنما و مشاور به نقد داوران پاسخ داده و یا برخی را پذیرفتند تا اصلاح شود. سپس اساتید به جهت ارزشیابی رساله به شور نشسته و نمره را مشخص نمودند. به بعد از آن صورتجلسه توسط استاد محترم راهنما قرائت و در آخر سوگندنامه توسط دانشجو خوانده شد.

چکیده رساله
شهروندی (Citizenship) مفهومی جدید است که سبب طرح مسائل گسترده‌ای می‌باشد؛ به همین دلیل لازم است تا با آموزه‌های اسلامی سنجش شود. این پژوهش که با روش توصیفی و تحلیلی انجام شد، مشخص نمود واژه شهروندی در ادبیات دینی سابقه نداشته و واژه پرکاربردِ مترادف آن، «رعیت» بوده، که در دوران معاصر به دلایلی طرد شده و کاربردی نمی‌باشد؛ از طرفی شهروندی کلمه‌ای است که در دولت‌ها و سازمان‌های جهانی پذیرفته شده و تقریباً فهم مشترکی از آن وجود دارد؛ با توجه به این موضوع کلمه شهروندی را با ملاحظاتی که در مبانی اسلامی وجود دارد باید مورد استفاده قرار داد. شهروند اسلامی بیانگر تفاوت‌ها و وجوه اشتراک با شهروند می‌باشد. بر همین اساس به ابعاد شهروندی در نظریه فالکس دو بعد غایت شهروندی (سعادت دنیوی و اخروی) و مبنای شهروندی (حاکمیت الهی) افزون گردید. از مهم‌ترین دغدغه‌های امروز بهبود روابط شهروندان با یکدیگر و حاکمیت می‌باشد که علی‌رغم قوانین متعدد حقوق شهروندی، هنوز نتیجه مطلوب حاصل نشده است. از مهم‌ترین عناصری که باعث تأثیر بر شهروندان در مشارکت و حضور فعالانه و رشد جامعه است، اخلاق می‌باشد؛ چون اخلاق انگیزه‌های درونی فرد را تقویت و زمینه حضور و مشارکت داوطلبانه را توسعه می‌دهد. اخلاق شهروندی که بیانگر دیدگاه اسلامی در این حوزه است و تفاوت‌های آن را با آموزه‌های متداول در سطح جهان مشخص می‌کند، می‌تواند زمینه‌ساز برنامه‌ریزی برای توسعه اخلاق شهروندی باشد. اخلاق شهروندی در حوزه اجتماعی و حاکمیتی جریان دارد و به مبانی و اصول آن مانند عدالت، کرامت، امنیت پرداخته شده است. اگر حاکمیت اخلاق‌مدار باشد، موجب گسترش فضائل فردی و مدنی می‌گردد و رشد و کمال فردی و اجتماعی را به‌دنبال داشته باشد. در جهان معاصر شهروندی با چالش‌هایی روبرو است که به آن پرداخته می‌شود، مانند جهانی‌شدن، دولت ـ ملت، دولت ـ امت رسانه‌های جهانی، مرزهای جغرافیایی یا عقیدتی و در پایان راهکارهایی پیشنهاد می‌گردد، مانند جهان‌شهروندی اسلامی و استفاده از گفتمان بی‌بدیل اخلاق در سطح جهان برای ایجاد ارتباط با همه انسان‌ها و فهم مشترک پیشنهاد می‌گردد.

واژگان کلیدی
شهروندی، اخلاق شهروندی، مبانی و اصول، امت، رعیت، چالش‌ها، نگاه اسلامی.