گزارش جلسه نقد کتاب «اندیشه اسلامی ۲»

گزارش جلسه نقد کتاب «اندیشه اسلامی ۲»

یکشنبه, ۶ آذر, ۱۴۰۱

به توفیق الهی جلسه نقد کتاب «اندیشه اسلامی ۲» به همت گروه علمی مبانی نظری معاونت پژوهشی در روز چهار‌شنبه مورخ ۲ آذرماه ساعت ۳۰/۸ الی ۱۲ در سالن امام رضا(علیه‌السلام) دانشگاه معارف اسلامی برگزار گردید.
در ابتدای این جلسه مؤلف محترم جناب حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر حسن پناهی‌آزاد کتاب پیش‌رو را یکی از کتب دهگانه طرح تحول کوتاه مدت نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه بیان داشته‌اند. ایشان افزودند: روانی و سادگی و در عین حال غنای پژوهشی کتاب درسی از الزامات تدوین آن است و هیچ‌یک از این دو نباید قربانی دیگری شود و پرداختن و عدم غفلت از این دو ویژگی برای نگارش کتاب درسی دانشگاهی ضروری است از این رو تألیف کتاب درسی از امور سهل و ممتنع است.
در ادامه ناقدان به بیان دیدگاه‌های خویش پرداختند. حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر علی رمضانی ضمن تحسین اثر از جنبه‌های مختلف؛ قلم روان، غنای پژوهشی و وزانت علمی کتاب را ستوده و آن را نسبت به کتب دیگر به لحاظ تایپی و نکات ویرایشی کم‌غلط خوانده و مواردی از این دست را تذکر داده است. ایشان شروع عناوین دروس کتاب با بحث از ضرورت دینداری را پیشنهاد داده‌اند و با عنوان اینکه موضوع ایمان در کتاب اندیشه یک مورد بحث فرار گرفته است ضرورتی برای طرح دوباره آن نمی‌بینند. دکتر رمضانی در بحث نیاز به دین، ارایه دلیل عقلی را شیوه بهتری از بیان نقل‌های تاریخی دانسته و جنبه توصیفی این بخش را مایه ضعف آن قلمداد کرده است. از پیشنهادهای ایشان تقلیل درس ۶ و ۷ و بحث رابطه علم و دین و عقل و دین است که از نگاه ایشان حداکثر در دو صفحه قابل بیان است و در عوض بحث از نقد تجربه دینی ضروری است. دکتر رمضانی در پایان بیانات خود، به درس ولایت‌فقیه اشاره کرده و پرداختن به شبهات این مسأله را موجب روز آمدی و کارایی این موضوع دانسته و پیشنهاد به حداقل رساندن تاریخچه این موضوع را با توجه به شبهات موجود در فضای دانشگاه را داده است.
در ادامه حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر سعید حسنی تحقیقات گسترده و ارجاعات کتاب حاضر را قابل تقدیر دانسته و در ضمن آن نکاتی را یادآور شده است. نخست آنکه در معرفی جایگاه دین نگاه کارکردگرایانه در کتاب درسی سهم بیشتری داشته باشد. دوم آنکه در اثر حاضر به حکمت خداوند بسیار تأکید شده و به واسطه آن مسایل مربوط، مستدل شده است درحالی‌که اگر کانون و محور اصلی بحث نیاز انسان به قدرت برتر باشد با بیان مثال‌های گوناگون در این زمینه، نیاز بشر به دین برای دانشجویان بهتر لمس می‌شود. سوم آنکه از بیان آیاتی مثل (الا بذکر الله تطمئن القلوب) در بحث آرامش غفلت شده است. چهارم آنکه در بحث معجزه و قانون علیت در تبیین بحث میتوان از یکی از تقسیمات علت با عنوان علت واحده و علت کثیره استفاده کرد. پنجم آنکه پیشنهاد می‌شود در درس هشتم تمرکز روی روایات کمتر شده و ضرورت عقلی نظریه نصب برجسته شود. ششم آنکه در موضوع کارآمدی دین از آمار جهانی و بین‌المللی استفاده شود. همچنین ایشان نکاتی خاص در کتاب را با ذکر نشانی نیازمند اصلاح برشمردند.
ناقد دیگر جلسه جناب آقای دکتر ابراهیم نویی بودند که به بیان دیدگاه‌های خود درباره کتاب پرداختند. ایشان نوآوری در سرفصل‌ها را نسبت به کتاب‌های سابق مشهود دانسته و استفاده از روش‌ها و مهارت‌های ویژه نگارش کتاب درسی را از امتیازات کتاب برشمردند و در ادامه مواردی را برای اصلاح پیشنهاد دادند.
الف) از نظر ایشان لازم است که اسم نویسنده در پشت جلد کتاب درج شود و عنوان (جمعی از نویسندگان) و عدم معرفی آنها حتی در صفحه شناسنامه اثر شایسته نیست.
ب) وجود منبع پیوست مجازی که کتاب‌ها و مقالات مربوط به دروس در آنجا قابل مشاهده باشد به تبیین هرچه بیشتر دروس کمک می‌کند.
ج) در برخی برخی از موضوعات غلبه با جنبه کلامی و در موضوعات دیگر غلبه با جنبه فلسفی است که نیازمند اصلاح بوده و موجب یک پارچگی و نظم هر چه بیشتر کتاب است. د: وجود ابهام در برخی از اصطلاحات کتاب مانند اسکولاستیک، معرفت‌شناسانه و فلسفه‌های جدید از ارزش اثر می‌کاهد لذا لازم است یا سخنی از آن به میان نیاید و یا اگر نویسنده اصرار بر آن دارد لازم است توضیحاتی درباره آن در کتاب ارایه کند. دکتر نویی در ادامه به بیان مصادیق خاص از موارد اصلاحی پرداختند.
در پایان نویسنده کتاب، اصلاحات مربوط به ویرایش را قابل اصلاح دانسته و ضمن پذیرش برخی از انتقادات مربوط به محتوا و پیشنهادهای ناقدان با بیان آنکه سرفصل‌های کتاب براساس نظرسنجی صورت گرفته از استادان معارف کشور و براساس ابلاغیه نهاد نمایندگی به معاونت پژوهش انجام شده، تغییرات اساسی در اندازه حذف سرفصل‌ها را در گرو تصویب آن از سوی معاونت تدوین کتب درسی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه دانستند.

منبع خبر: معاونت پژوهشی