گزارش کرسی ترویجی «شاخصهسنجی دیدگاه قرآن در آسیبشناسی فرهنگی تمدنها»
یکشنبه, ۲۴ اسفند, ۱۳۹۹روز پنجشنبه ۱۴ اسفند ۱۳۹۹ کرسی ترویجی با عنوان شاخصهسنجی دیدگاه قرآن در آسیبشناسی فرهنگی تمدنها در دانشگاه معارف اسلامی برگزار شد. ارائهکننده کرسی آقای دکتر محمد مصطفی اسعدی فارغالتحصیل مقطع دکترا مدرسی معارف اسلامی گرایش تاریخ و تمدن اسلامی دانشگاه معارف، دبیر علمی کرسی آقای دکتر سید ضیاءالدین میرمحمدی استادیار گروه تاریخ دانشگاه معارف و ناقدین کرسی حججاسلام آقایان دکتر امیرمحسن عرفان استادیار گروه تاریخ و تمدن اسلامی و دکتر محمدهادی منصوری استادیار گروه معارف قرآن و حدیث دانشگاه معارف اسلامی بودند.
در ابتدا آقای دکتر اسعدی مطالب خود را ناظر به مفهوم واژه فرهنگ، تنوع دیدگاهها، عرصهها و حوزههای فرهنگ، منابع بررسی فرهنگ، فرابخشی بودن مقوله فرهنگ و نگاه وحیانی به فرهنگ و فرهنگ دینی ارائه کردند. سپس به بیان چهار سطح از آسیبشناسی فرهنگی از نگاه قرآن پرداختند که عبارتند از آسیبشناسی نوع انسان، تمدنها و جوامع، جریانهای اجتماعی، افراد. همچنین به ارتباط بین این سطوح چهارگانه آسیبها پرداختند.
در ادامه کرسی، حجتالاسلام آقای دکتر عرفان ناقد اول کرسی به نقد دیدگاه دکتر اسعدی پرداختند و بیان داشتند در دیدگاه ارائهکننده محترم، منطق آسیبشناسی قرآن و عقلانیت حاکم بر آن مشخص نشده است.
از طرفی در مواردی خلط بحث صورت گرفته مانند خلط بین شخصیتشناسی انسان و ویژگیهای انسانی، خلط بین آسیبشناسی فرهنگی و بسترهای آسیبشناسی فرهنگی و خلط بین شاخصهها و شاخصهای آسیبهای فرهنگی.
همچنین برای رد شبهات مستشرقان بهتر بود مشخص میکردند که قرآن در صدد بیان آسیبهای جامعه عصر نزول است یا در صدد ارائه معیارهای آسیبشناسی و فراعصری بودن این بحث است. توجه جدی قرآن به امور فرامادی در آسیبشناسی فرهنگی تمدنها ملاحظه نشده است و همچنانکه به جایگاه امت در آسیبشناسی فرهنگی قرآن توجه نشده است. عدم توجه به جهان فرهنگی که قرآن مطرح میکند و آسیبشناسی متمایزی که بر اساس آن قابل برداشت است، از دیگر نقاط ضعف بحث ارائه شده است.
در ادامه آقای دکتر اسعدی به برخی انتقادات دکتر عرفان پاسخ دادند از جمله اینکه لازمه برخی نکات ناقد محترم انجام پژوهشهای مستقل و کرسی دیگری است.
در ادامه کرسی حجتالاسلام آقای دکتر منصوری ناقد دوم کرسی نقد خود را از دیدگاه دکتر اسعدی بیان کردهاند. کلیبودن عنوان کرسی، ضعف منابع تفسیری، برخی ارجاعات نادرست، عدم توجه به فرهنگ زمانه در قرآن، عدم بیان تفاوت مبانی و پیشفرضهای بحث، اشکال در دستهبندیهای مبانی، عدم بیان وجه ممیز دین اسلام، فرهنگ تراز و کتاب فرهنگی بودن قرآن، مشهود نبودن فرآیند آسیبشناسی و شاخصههای آن در متن مقاله، عدم توجه به آسیب فرهنگی خروج از ولایت الهی به عنوان یک آسیب مهم فرهنگی، ازجمله اشکالاتی بود که ایشان در این کرسی مطرح نمودند.
آقای دکتر اسعدی به برخی انتقادات دکتر منصوری پاسخ دادند و بیان داشتند که چون قرآن بنا دارد در عین بیان آسیبها، راهکار درمان آنها را نیز بیان کند یا از آن جهت که آسیبها همراه با تحولات جامعه رشد میکند، لذا تفکیک آنها در قالب یک فرایند دشوار است.
دکتر عرفان در ادامه پیشنهاد دادند موضوع آسیبهای آسیبشناسی فرهنگی قرآن میتواند موضوع قابل مطالعهای باشد. در پایان آقای دکتر میرمحمدی دبیر علمی کرسی و عضو هیئت علمی دانشگاه معارف اسلامی با تشکر از اساتید حاضر در کرسی به جمعبندی نظرات طرح شده در کرسی پرداختند و برخی انتقادات و پیشنهادهای مدنظر خود را نیز مطرح کردند ازجمله خلط بین کنشهای انسانی در جامعه با آسیبهای فرهنگی.