Thesis_info

تبیین ضعف اخلاقی در دو رویکرد افلاطونی و ارسطویی با تاکید بر آموزه های اخلاقی قرآن کریم

چکيده
رساله حاضر با رويکرد ميان‌رشته‌اي و بينامتني به يک مسئله مهم و دشوار قديمي در حوزه اخلاق مي‌پردازد. «ضعف اخلاقي» يا «شکاف نظر و عمل در اخلاق» به اين پرسش مي¬پردازد که آيا ممکن است انسان عامدانه برخلاف علم و آگاهي خود عمل کند؟ مثلا آيا ممکن است فرد با وجود علم نسبت به نادرستي يک رفتار، باز هم بدان مبادرت ورزد؟ اگر در سطح پديدارشناختي چنين چيزي ممکن است، چگونه مي¬توان تبيين صحيحي از آن بدست داد؟ در پاسخ دو تبيين شناختي (افلاطوني) و غيرشناختي (ارسطويي) عرضه شده است. در تبيين شناختي بر عدم امکان شکاف علم و عمل تاکيد مي¬شود و آنچه در سطح پديدارشناختي به عنوان ضعف اخلاقي شناخته مي‌شود، در واقع به فقدان علم و وجود جهل معلّل مي‌گردد و در تبيين غيرشناختي با اذعان به امکان چنين پديده‌اي، بر علت تامه نبودن شناخت براي تحقق عمل و نقش عناصر غيرشناختي در کنار دانش و آگاهي تاکيد مي‌رود. مرحله نخست پژوهش حاضر با روش قياسي ـ فلسفي و مرحله دوم آن با روش کيفي تفسيري نگارش يافته است. پيش از تبيين نظريه قرآني در باب ضعف اخلاقي، بحثي مبسوط که امروزه در شاخه فلسفه کنش مطرح مي¬شود، درباره اراده( مولفه هاي شکل¬گيري اراده و سازوکار و جهت¬گيري و موانع اعمال آزادانه يا انحراف آن) که ارتباط مستقيمي با بحث ضعف اخلاقي و ضعف اراده دارد، مطرح شده است.
حاصل غوررسي در کتاب وحي به اين دستاورد نظري ختم مي¬شود که نظرگاه قرآن کريم نظريه سومي در ضعف اخلاقي است که دو نظريه افلاطوني و ارسطويي را در کليتشان نمي¬پذيرد و کنار مي¬گذارد و نظريه سومي را مطرح مي¬سازد. نظريه اي که نه بصورت نقطه¬اي بلکه بصورت طيفي به پديده ضعف اخلاقي مي¬نگرد و با دسته بندي انسان¬ها بر اساس سنخ¬شناسي اعتقادي ـ شخصيتي خاص قرآني در مورد هر دسته تبيين ويژه¬اي ارايه مي¬دهد.
واژگان کليدي:
ضعف اخلاقي، اخلاق اسلامي، شکاف نظر و عمل، رويکرد شناختي، رويکرد غيرشناختي، ضعف اراده.