Thesis_info

منطق استقراء از دیدگاه شهید صدر و تأثیر آن بر اثبات اعتقادات اسلامی

چکیده
واژگان کلیدی: استقراء منطقی، توالد ذاتی، توالد موضوعی، اعتقاد، اعتقادات اسلامی
مسئله قیاس و استقرا که به عنوان دو محور اساسی در پیدایش شناخت و معرفت نقش ایفا می کنند از اساسی ترین مباحث علم منطق که از علوم پایه محسوب می شود قرار گرفته اند و خود استقرا بر دو نوع کامل و ناقص تقسیم می شود ولی از آنجایی که معمولا استقرای کلی به ندرت اتفاق می افتد و مقدمات قیاس هم بر استقرا استوار است آنچه که در منطق از ارزش عملی بالایی برخوردار است استقرای ناقص می باشد. در این میان مشکله استقرای ناقص که در آن از حکم جزء به حکم کل می رسیم از دیر باز به عنوان مشکله حل نشدنی چندین هزار ساله مطرح بوده است.
علامه شهيد آيت الله صدر (ره) متاخرترين انديشمندي است كه در مورد استقرا به بحث در مورد آن پرداخته و نظريات بي بديل و كاملا ابتكاري و متفاوت با بحثهاي قبل از خود در باب استقرا داده است. شهيد صدر (ره) با ارائه تعريف و روش جديد از حساب احتمالات، و ارتباط آن با مسئله استقرا، و همچنين طرح مباحث علم اجمالي، در قدم اول، و طرح يقين موضوعي و ذاتي در مقابل يقين منطقي، در قدم دوم، به طرح و اثبات مبانی استقرای منطقی پرداخته است.
با توجه به این که اکثر شناخت های بشری که برخی در جایگاه باور و اعتقاد قرار می گیرند از راه استقرای ناقص حاصل می شود و هرگونه تغییر و دگر گونی در مبانی منطقی آن، در طریقه رسیدن به این شناخت ها و نیز ارزش گذاری این معرفت ها تغییر ایجاد می کند بنابراین با نگاه عمیق و ابتکاری شهید صدر به مبانی منطقی استقرا باید ببینیم که چه تاثیراتی در شناخت ها و باورها ایجاد می شود.
در این مقال تنها به تاثیر این نوع نگاه به مبانی منطقی استقرا در شناخت های عمیق اسلامی انسانی یعنی اصول اعتقادی توحید، نبوت و معاد مورد بررسی قرار گرفته و به تاثیرات بسیار مثبت، ژرف و عمیق این مبانی در آنها اذعان شده است.