Thesis_info

سیر تحول تبیین های تاریخی در تاریخ نگاری اسلامی از قرن چهارم تا هشتم

چکيده
اصل يا عنصرتبيين از مباحث مهم و عمده در علم تاريخ است، به¬طوريکه بدون آن تاريخ¬نگاري و تحقيق در آن ناتمام، ناقص و غيرعلمي محسوب مي¬گردد. تبيين مسائل تاريخي سابقه طولاني داشته و از انواع و اقسامي برخوردار بوده است، چنانکه در فلسفه انتقادي تاريخ روش¬هاي آن مطرح است. درتاريخ¬نگاري اسلامي مفهوم تبيين به معناي ديني و سنتي آن مطرح، و سه دسته عمده و اصلي تبيين¬هاي علمي، عقلي، روايي، داراي گونه¬هاي متنوعي است که درآثار مورخان قابل بازيابي است. مباني مفهوم اسلامي تبيين را بايد در آموزه¬هاي قرآني، اخبار و حديث، روش¬ها و شيوه¬هاي تاريخ¬نگاري وتجارب مورخان وتاريخنگري¬هاي آنان بازجست. گونه¬¬هايي¬ از اين¬ نوع تبيين¬ها در آثار تعدادي از مورخان برجسته مانند: طبري، مسعودي، مقدسي، مسکويه، ابي الحديد، ابن کثير و ابن خلدون، مورد بررسي، وتحول آن¬ها در تاريخ¬نگاري اسلامي ازقرن چهارم تا هشتم واکاوي شده است. اين تبيين¬ها درسايه رشد و دگرگوني عوامل دروني و بيروني و توسعه تاريخ-نگاري اسلامي، وتحت تاثير پارادايم‌هاي (الگو ها)مختلف حاکم برتاريخ¬نگاري آن دوره¬ها متحول شده، و تحول آن¬ها در بين مورخان مسلمان بيشتر براساس تاثير نگرش¬ها و بينش¬هاي نظري تاريخ، و تاريخنگري مسلمانان بوده است. درتاريخ¬نگاري اسلامي از قرن چهارم تا هشتم، علل و عوامل مختلفي برتاريخ¬نگاري تاثير گذاشت و تبيين¬ها از روش‌هاي حديثي، اخباري، و روايي به علمي وعقلي دگرگوني و تحول يافتند. قرآن، سنت، نگرش، عقايد، فرقه، سياست، علم، فرهنگ، وتجارب مورخان در تاريخ¬نگاري، و ديگر مولفه¬هاي پيدا و پنهان در دوره¬هاي تاريخي، از عوامل مؤثر در تحول گونه¬هاي مختلف تبيين در بين مورخان مسلمان به شمار مي¬¬روند. شناخت، مواردي مانند رشد و توسعه تاريخ¬نگاري، شکوفايي علمي، مکاتب فکري وکلامي، بينش وتاريخنگري، تحولات سياسي از مهمترين علل وعوامل اين تحول بودند.تحول تبيين¬ها، نشانگرتغيير نگرش¬ها، روش¬ها و پيدايش افکار انتقادي مورخان وتاثيرآن در تحول تبيين¬هاي تاريخي بوده، که تاريخ¬نگاري اسلامي را درجايگاه ممتازي قرار داده است.
واژه¬هاي کليدي
تبيين، تاريخ¬نگاري¬اسلامي، تاريخنگري¬مورخان مسلمان، مباني¬تبيين¬ها، تحول تبيين¬ها