Thesis_info

بررسی معنویت دینی و معنویت مدرن(هویت، معیار و کارکردها)

چکیده
معنويت ديني برآيند و حاصل شکلي از زيستن است که بر پاية رابطة قلبي و پيوند حبّي با خدا شکل گرفته و حالات، اعمال و زندگي فرد معنوي را بر پاية تعاليم وحياني تبلور مي‌بخشد.
معنويت مدرن، برآيند نحوه‌اي از زيستن است که بر مبناي رابطة قلبي و محبت به خودِ برتر انسان و توانايي‌هاي روحي او متکي مي‌باشد.
گسترش جريان‌هاي معنوي جديد در کشورمان و بي‌خبري اکثريت مخاطبان از پيش‌فرض‌ها، اجزاي مقوّم و پيامدهاي آن‌ها موجب مي‌شود که بسياري از افراد خصوصاً جوانان به دام افتاده، هستي معنوي خويش را به بهايي اندک معاوضه نمايند.
پژوهش حاضر تلاش دارد با استخراج مباني (معرفت‌شناختي، هستي‌شناختي، انسان‌شناختي و وظيفه‌شناختي) معنويت ديني و معنويت مدرن از يک‌سو و استنباط مؤلفه‌هاي اين دو گونه معنويت از سوي ديگر؛ اولاً معيارهايي براي تميز و تشخيص آنها ارائه داده، ثانياً کارکردهاي اين دو گونه معنويت را استخراج نموده، ‌مقايسه کند.
روش گردآوري داده‌هاي اوليه در اين پژوهش کتابخانه‌اي و روش تحقيق، تحليلي ـ عقلي مي‌باشد.
در مورد مباني هويت‌بخش قابل ذکر است که معنويت ديني قائل به عقلانيت، وحيانيت، وجود خدا، هويت ربطي مخلوقات نسبت به خدا، وجود و اصالت روح، اصالتِ فطرت، همچنين آخرت‌گرا، شريعت‌گرا، اعتدال‌گرا و قائل به رئاليزم اخلاقي و معرفت‌شناختي است؛ در حالي که معنويت مدرن منکر آخرت، منکر خدا به عنوان معبود، شريعت‌ستيز، عقلانيت‌گريز، غيروحياني، اومانيست و قائل به نسبيت اخلاقي و معرفت‌شناختي مي‌باشد.
به لحاظ مؤلفه‌ها، معنويت ديني دربردارنده معرفت، نيت الهي و رفتار مطابق با شريعت الهي است، در حالي که معنويت مدرن در غياب خدا و تقليل تفکر، بر عشق انسان به خود و عالم استوار مي‌باشد.
در باب معيار، معنويت ديني خدامحور، شريعت‌محور، آخرت‌گرا، عقلاني و معتقد به اصلاح‌گري اجتماعي است، حال آنکه معنويت مدرن انسان‌محور، اينجايي ـ اکنوني، وحيانيت‌ستيز، فردگرا و تجربه‌گرا مي‌باشد.
در زمينة کارکرد، هرچند کارکردهاي مشترکي (نظير آرامش‌بخشي و تقليل رنج‌ها) ميان اين دو معنويت وجود دارد، اما معنويت ديني کارکردهايي اختصاصي چون معنابخشي به زندگي، پشتيباني از سلوک اخلاقي، عدالت اجتماعي و تقليل جرم و جنايت را دارا مي‌باشد.
واژگان کلیدی
دين، معنويت، مدرن، معنويت ديني، معنويت مدرن، مباني معنويت، معيار معنويت، کارکرد معنويت.