Thesis_info

معیارهای دنیاداری مطلوب از منظر قرآن و نهج البلاغه

چکيده
آموزه‌هاي قرآن کريم و روايات نحوه‌ي تعامل انسان با دنيا را به گونه‌اي صحيح، عقلاني و سودمند بيان نموده‌اند. گرچه برخي با نگاه منفي و مطلق‌گرايانه‌، در اثر غفلت و بي توجهي به تمام ابعاد دستورات ديني، دنيا را به مثابه‌ي مانعي براي رسيدن به کمال انسانيت مي‌پندارند. بر اساس اعتقاد به جامعيت دين اسلام، مي‌توان ملاک‌هاي دنياداري مطلوب را با رويکردي منطقي و ضابطه‌مند از منظر منابع اسلامي ارائه داد. پژوهش حاضر با رويکرد توصيفي و تحليلي علاوه بر تبيين صحيح جايگاه ارزشي دنيا، سعي بر استخراج معيارهاي دين‌مدارانه در مواجهه با دنيا، نيز کشف ارتباط اين معيارها با يکديگر از نظرگاه قرآن کريم و نهج البلاغه داشته است. لذا، اين نوشتار با هدف تعريف چارچوب و اتخاذ دستورالعملي روشمند در برخورد با دنيا نگاشته شده است. از اين رو، ساختار به دست آمده در سه قالب عقلاني، اعتقادي و اخلاقي قابل شکل‌دهي است. معيارهاي عقلاني شامل تفکر، معرفت و بصيرت است. همچنين مواردي از جمله، توحيدمحوري، آخرت‌گرايي، تعبد و تولي ذيل مجموعه اعتقادي قرار مي‌گيرد. نيز، مؤلفه‌هاي دنياداري مطلوب از بعد اخلاقي شامل زهد، قناعت، تقوا، تواضع، ذکر خدا، اخلاص و عدالت مي‌شود. وجود رابطه مستقيم بين عملياتي کردن شاخص‌هاي عقلاني بر يک انتخاب منطقي از نتايج اين تحقيق است. به عبارت ديگر، عقلانيت ديني موجب تصحيح نظام فکري انسان شده و در نهايت منجر به تشخيص افکار سره از مُتَشَبهات فکري ناسره مي‌شود. از سوي ديگر، مؤلفه‌هاي اعتقادي با دخالت دادن عنصر ايماني (خداوند) در رابطهي دوسويه‌ي عناصر حسي (انسان و دنيا)، زمينه‌ي تأثير آموزه‌هاي وحياني و ايماني را بر فرآيند تصميم‌سازي‌ انسان در مسائل زندگي فراهم مي‌کند. در نهايت اين‌که، ملاک‌هاي اخلاقي با إرشاد شخصيت فردي انسان و إيجاد بستر اجتماعي مناسب براي وي، موجب تعامل بهتر انسان در برخورد با چالش‌ها يا فرصت‌هاي زندگي مي‌شود. سه الگوي به دست آمده به شکل کاملا معناداري در تعيين و تشخيص ملاک ها و نحوه مديريت در برخورداري از مواهب دنيوي در يکديگر تنيده شده‌اند. ملاک‌هاي دنيا داري مطلوب از نظر قرآن کريم و نهج البلاغه در اين سه الگو خلاصه نشده و در ابعاد ديگر نيز قابل بسط و گسترش است.
واژگان کليدي: معيار، قرآن، نهج‌البلاغه، دنيا، دنياداري.