هرچند جایگاه موضوع این اثر فی نفسه در خور توجه و اهتمام است اما آن­ چه این اثر را شأن و منزلتی خاص می ­بخشد تبیین فلسفه تاریخ و تمدن از نظرگاه «دین» است. به نظر می ­رسد به جهت ویژگی خاص موضوعات و مسائل مطروحه در فلسفه تاریخ و تمدن و احاطه نداشتن ذهن انسان به وجوه گسترده تاریخ، تنها کسانی می­ توانند نگاهی جامع به تاریخ و قوانین و سنن حاکم بر آن داشته باشند که خود حاکم بر تاریخ باشند. بر این مبنا تنها منبع راهگشا در تدوین فلسفه تاریخ و تمدن «دین» است.

انتظار این است که داشته ­های مطالعاتی اساتید محترم دروس معارف بعد از مطالعه این مجموعه در تبیین مطالعات آنان در عرصه دیدگاه قرآن کریم پیرامون فلسفه نظری تاریخ، قانون­ مندی تاریخ در قرآن­کریم، نظریه دینی در تاریخ، تمایز فلسفه نظری تاریخ و فلسفه علم تاریخ، چیستی تمدن اسلامی از دیدگاه مستشرقان و نظام هندسی سبک زندگی اسلامی در مقیاس تمدنی و … ارتقای کیفی داشته باشد.

کتاب حاضر به‌شكل روشمند در پی استخراج ارزش‌های اخلاقی و رتبه‌بندی نظام‌مند آنها در قرآن و عهده‌دار پاسخ به پرسش‌های زیر است:

1. مبانی نظری اولویت‌‌بندی فضایل و رذایل‌ اخلاقی در قرآن كدام است؟
2. شاخص‌های صوری (کمّی) اولویت‌‌بندی فضایل و رذایل‌ اخلاقی در قرآن كدام است؟
3. شاخص‌های محتوایی (کیفی) اولویت‌بندی فضایل و رذایل اخلاقی در قرآن كدام است؟

برای بررسی و ورود و شناخت ابعاد و زوایای اندیشه اصلاحات در ایران در دوره تاریخی ۱۳۸۴-۱۳۷۶ باید تلاش نمود تا شاخص‌های اساسی و مبانی اندیشه امام خمینی(ره) را بر اساس همان مدل اسلامی عقاید، فقه و اخلاق اسلامی، مورد بررسی قرار گیرد. اثر پیش رو در صدد است تا مبانی اندیشه اصلاحات در ایران را در دوره تاریخی1384تا 1376 با استفاده از کارکرد این جریان و با استفاده از سخنان، نظریه ها، نشریه و رسانه های مکتوب، عناصر و ارکان و احزاب مختلف آن را بررسی کند.

نتایج حاصل از تحلیل و ترکیب داده‌ های جمع‌آوری شده در این کتاب نشان می ‌دهد که؛ «توحید»، «قبله و جهت»، «سِلم و سَلام»و «وسعت و برکت» از مهم ‌ترین ارکان شهر اسلامی می ‌باشد. در این پژوهه از شواهد تاریخی برای اثبات شهر اسلامی بهره برده شده است.

برون ‌داد بررسی ‌های این اثر نشان می ‌دهد که «تغییر ذائقه شهروندی و سبک زندگی»، «حضور فعال جامعه نخبگی و اشرافیت عرب در مدینه» و «اعوجاجات حاکمیتی و انحرافات اجتماعی» از مهم ­ترین دلایل تغییر مدینه ­النبی به مدینه­ العرب بوده است. فشرده سخن اینکه؛ خواننده این نوشته فرایند تغییر محتوای شهر اسلامی در بستر تاریخ را می ­شناسد.