گزارش جلسه دفاع رساله جناب آقای جعفر نامور

به حول و قوه الهی جلسه دفاع رساله جناب آقای جعفر نامور، مقطع دکتری، رشته مدرسی معارف اسلامی گرایش اخلاق اسلامی شنبه ۲۱ اسفند ۱۴۰۰ ساعت ۱۹ در دانشگاه معارف اسلامی برگزار گردید.
موضوع رساله: تبیین هوش اخلاقی و راه‌های پرورش آن در کودکان با تأکید بر آموزه‌های دینی.
استاد راهنما: حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر آذربایجانی.
اساتید مشاور: جناب آقای دکتر سیدعلی حسینی‌زاده ده‌آبادی و حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر حمید رفیعی هنر.
اساتید داور: حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر محمدمهدی صفورایی، حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر رحیم میردریکوندی، جناب آقای دکتر فلاح.
جلسه دفاع، پس از قرائت چند آیه از کلام‌الله مجید و اعلام برنامه توسط استاد محترم راهنما شروع و سپس دانشجو به ارائه گزارشی از رساله و انجام اصلاحات درخواستی اساتید محترم داوران در جلسه پیش‌دفاع پرداخت.
در ادامه داوران محترم به نقد رساله پرداخته و نظرات خودشان را مطرح نمودند و بعد دانشجو و اساتید محترم راهنما و مشاور به نقد داوران پاسخ داده و یا برخی را پذیرفتند تا اصلاح شود. سپس اساتید به جهت ارزشیابی رساله به شور نشسته و نمره را مشخص نمودند. به بعد از آن صورتجلسه توسط استاد محترم راهنما قرائت و در آخر سوگندنامه توسط دانشجو خوانده شد.

چکیده رساله
پژوهش حاضر، با هدف تبیین هوش‌اخلاقی و راه‌های پرورش آن در کودکان، بر اساس آموزه‌های اسلامی، نوشته شد. این پژوهش با استفاده از آیات قرآن‌کریم و احادیث کتب‌حدیثی معتبر، و با روش تحلیل محتوای کیفی و از طریق کدگذاری باز، محوری و انتخابی صورت گرفت. بررسی‌ها نشان داد که در مفهوم هوش اتفاق‌نظر وجود ندارد و روان‌شناسان تعاریف گوناگونی برای هوش مطرح کرده‌اند. البته بیشتر آنها، توانایی شناختی را در مفهوم هوش مطرح کرده‌اند. برخی از روان‌شناسان، برای هوش، انواعی بیان کرده‌ند؛ که هوش‌اخلاقی از آن جمله می‌باشد. هوش‌اخلاقی به معنای توانایی تشخیص درست از نادرست، و عمل کردن بر اساس درست، برای نخستین بار توسط روان‌شناسان بررسی شده است. بربا هوش‌اخلاقی را در کودکان مورد بررسی قرار داد و هفت مؤلفه برای آن مطرح ساخت و لنیک و کیل، آن را در سازمان بررسی کردند. و چهار مؤلفه، برای آن عنوان کردند. واژه هوش آیات قرآن کریم و روایات نیامده است؛ اما واژه‌های عقل، کیاست، لبّ، نُهی، قلب، فقه، حِجر و حلم که در آیات قرآن و روایات آمده است بر مفهوم هوش، دلالت دارند. یافته‌ها نشان داد، در آموزه‌های اسلامی، ایمان، اخلاص، معرفت، تفکر، تهذیب‌نفس، تغذیه، کرامت نفس، امربه‌معروف و نهی‌از‌منکر، خوف‌و‌رجا، مربی، همنشین، رذیلت‌ها و فقر بر هوش‌اخلاقی تأثیر می‌گذارند و مؤلفه‌های هوش‌اخلاقی شامل، خویشتن‌داری، شکر، صداقت، پای‌بندی به تعهدات، احترام و ادب، و مهربانی می‌باشد. مقایسه هوش‌اخلاقی در روان‌شناسی و آموزه‌های اسلامی نشان داد، که این دو، از حیث، مبانی، اهداف، مؤلفه‌ها و شیوه پرورش، در برخی جهات باهم مشترک هستند و از جنبه‌هایی تفاوت دارند، همچنین هوش‌اخلاقی، کشف جدیدی محسوب نمی‌شود بلکه بر اساس آموزه‌های اسلامی از مصادیق عقل محسوب می‌شود. و همچنین بررسی‌ها نشان داد که دوره کودکی، از زمان انغقاد نطفه تا اول بلوغ محسوب می‌شود، نتایج کدگذاری پرورش هوش‌اخلاقی کودک نشان داد که بر اساس آموزه‌های اسلامی زمینه‌هایی وجود دارد، که با مطلوب کردن آنها می‌توان در پرورش هوش‌اخلاقی موفق شد، همچنین آموزش مسائل اخلاقی، رعایت شیوه‌های صحیح آموزش و توجه به آن می‌تواند در پروش هوش‌اخلاقی کودک نقش مهمی ایفا نماید. علاوه بر آن، شیوه‌هایی وجود دارد که بواسطه آن می‌توان مؤلفه‌های هوش‌اخلاقی را در دوره اول و دوم آموزش و پرورش داد.

واژگان کلیدی
هوش، اخلاق، هوش‌اخلاقی، کودک، پرورش، آموزه‌های دینی.