گزارش جلسه دفاع رساله جناب آقای سید جعفر ساجدی

به حول و قوه الهی جلسه دفاع رساله جناب آقای سید جعفر ساجدی، مقطع دکتری، رشته مدرسی معارف اسلامی گرایش اخلاق اسلامی چهارشنبه ۲۷ دی ۱۴۰۲ ساعت ۱۵ در دانشگاه معارف اسلامی برگزار گردید.
موضوع رساله: اخلاق تبری از منظر قرآن و حدیث.
استاد راهنما: حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر محمد هدایتی.
استاد مشاور: حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر سیدحسین رکن‌الدینی.
اساتید داور: جناب آقای دکتر محمدجواد فلاح، حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر احمد غلامعلی، حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر محمد نقیب‌زاده.
جلسه دفاع، پس از قرائت چند آیه از کلام‌الله مجید و اعلام برنامه توسط استاد محترم راهنما شروع و سپس دانشجو به ارائه گزارشی از رساله و انجام اصلاحات درخواستی اساتید محترم داوران در جلسه پیش‌دفاع پرداخت.
در ادامه داوران محترم به نقد رساله پرداخته و نظرات خودشان را مطرح نمودند و بعد دانشجو و اساتید محترم راهنما و مشاور به نقد داوران پاسخ داده و یا برخی را پذیرفتند تا اصلاح شود. سپس اساتید به جهت ارزشیابی رساله به شور نشسته و نمره را مشخص نمودند. به بعد از آن صورتجلسه توسط استاد محترم راهنما قرائت و در آخر سوگندنامه توسط دانشجو خوانده شد.

چکیده رساله
تبری عبارت است از دوری و بیزاری از دشمنان خدا، دشمنان اولیاء خدا و دشمنان اراده الهی به‌طوری که به طرد محبت و سرپرستی آنان منجر گردد. برائت با این‌که از آموزه‌های مهم دینی است، به نظر می‌رسد در مقام نگرش گرفتار غفلت و ابهام معنایی و در بُعد عمل دچار کم‌توجهی به ویژگی‌های اخلاقی گردیده است. این پژوهش تلاش نموده تا با روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از اندوخته‌های کتابخانه‌ای و براساس قرآن و حدیث تبری را بازتعریف و ویژگی‌های اخلاقی که تبری به آن آراسته و ناهنجاری‌های ارزشی که از آن پیراسته می‌‌گردد را با دقت در آیات و روایاتِ مربوط به تبری، استخراج و ذیل عنوان‌های مرسوم در تألیفات اخلاقی تبیین کند و از چالش‌های پیش روی آن با ارائه راه‌کار‌هایی گذر نماید. در این صورت با ارائه تصویر زیبای اخلاقی از برائت، کج فهمی‌ها از این آموزه کناره می‌گیرد و زمینه برای بهره‌مندی از برکات عمل به آن فراهم می‌آید.
توجه به ویژگی‌های اخلاقیِ تبری، مؤمن را از انحراف به سوی دشمنان مصون می‌دارد و موضعش را در صف‌بندی حق و باطل معین می‌کند و با دور کردن از زشتی‌های دشمنان، به زیبایی‌های اولیاء الهی مزین می‌نماید. ویژگی‌های بینشی او را تزکیه می‌کند و در گرایش‌های شهوانی و غضبی مربوط به تبری، جهت‌دهی ارزشی استواری را فراهم می‌کند و کنش‌های نیکو و حسن رفتار را با تبری همراه می‌سازد و فاعل تبری را از انگیزه‌هایی مانند خودنمایی و برتری‌جویی و صفاتی مانند بغض و کینه شخصی دور می‌کند. در مقابل، کسانی که به ضرورت تبری و رعایت اخلاق آن بی‌توجه‌اند، گاه دچار افراط می‌گردند و با اصل قراردادنِ بغض و بیزاری در مواجهه با دیگران، به تشتت درون جامعه اسلامی و افزودن دشمنی‌ها با دیگر جوامع دامن می‌زنند و گاه بر‌اثر تفریط به دامان دشمن می‌غلطند و به سوی ملحدان و دنیا‌پرستان متمایل و مجری نقشه‌های آنان می‌شوند.
تبری آن‌گاه که با اخلاق شایسته خویش قرین گردد، با‌موفقیت از گرداب چالش‌ها برون می‌آید و نشان می‌‎دهد که منافاتی با آزادی، پیشرفت و وحدت ندارد، بلکه شرط تحقق آن‌ها است. برائت آموزه‌ای اخلاقی به حساب آمده و محبت را تکمیل می‌کند. این آموزه با نظریه‌هایی مانند سکولاریسم و پلورالیسم کنار نمی‌آید و در نهایت با معرفی و نمایشی صحیح، آموزه‌ای زیبا و قابل دفاع در عرصه جهانی به چشم خواهد آمد.

واژگان کلیدی
اخلاق تبری، برائت، دشمنی، بیزاری، تولی، محبت، چالش‌های تبری.