گزارش جلسه دفاع رساله جناب آقای سید رسول میراشرفی لنگرودی

به حول و قوه الهی جلسه دفاع رساله جناب آقای سید رسول میراشرفی لنگرودی، مقطع دکتری، رشته مدرسی معارف اسلامی گرایش تاریخ و تمدن اسلامی دوشنبه ۱۱ دی ۱۴۰۲ ساعت ۱۵ در دانشگاه معارف اسلامی برگزار گردید.
موضوع رساله: الگوی قرآن در اولویت سنجی عناصر فرهنگی در آیات مکی.
اساتید راهنما: حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر امیرمحسن عرفان و جناب آقای دکتر محمدحسین دانش‌کیا.
استاد مشاور: حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر محمدهادی منصوری.
اساتید داور: جناب آقای دکتر علیرضا کمالی، حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر علی الهی تبار، جناب آقای دکتر سیدضیاءالدین میرمحمدی.
جلسه دفاع، پس از قرائت چند آیه از کلام‌الله مجید و اعلام برنامه توسط استاد محترم راهنما شروع و سپس دانشجو به ارائه گزارشی از رساله و انجام اصلاحات درخواستی اساتید محترم داوران در جلسه پیش‌دفاع پرداخت.
در ادامه داوران محترم به نقد رساله پرداخته و نظرات خودشان را مطرح نمودند و بعد دانشجو و اساتید محترم راهنما و مشاور به نقد داوران پاسخ داده و یا برخی را پذیرفتند تا اصلاح شود. سپس اساتید به جهت ارزشیابی رساله به شور نشسته و نمره را مشخص نمودند. به بعد از آن صورتجلسه توسط استاد محترم راهنما قرائت و در آخر سوگندنامه توسط دانشجو خوانده شد.

چکیده رساله
فرهنگ را به‌واسطۀ نقش بنیادین آن از جهت تعالی انسان‌ها در اندیشه و رفتار در حوزه‌های فردی و اجتماعی می‌توان اساس و مایۀ حیات‌بخش هر جامعه‌ای دانست. فرهنگ‌پژوهان معتقدند که فرهنگ طی فرایندی زمان‌بر با محوریت و ترتیب چیدمانی سه حوزۀ باورها، ارزش‌ها و رفتارها، فرد و جامعه انسانی را به سمت اهداف و ایدئال‌های انسانی هدایت می‌کند. عناصر تشکیل‌دهندۀ نظام‌های فرهنگی در جوامع که ساختار فرهنگی آن‌ها را در برمی‌گیرند همین سه لایه می‌باشند. ازاین‌رو ضروری است در مطالعات با محوریت فرهنگ، اولویت‌بندی میان این سه عنصر در نظام فرهنگی مشخص و الگوی چینشی این عناصر در کنار هم تبیین گردد. فرهنگ‌پژوهان معتقدند ترتیب در عناصر نظام فرهنگی بینش، ارزش و سپس رفتار است. پژوهۀ پیش‌رو در صدد تبیین این امر می‌کوشد که به‌واقع الگوی قرآن در اولویت‌سنجی عناصر نظام فرهنگی همان الگویی است که مشهور میان فرهنگ‌پژوهان است و یا اینکه الگوی دیگری را ارائه می‌کند. ازآنجایی‌که قرآن منبعی معصوم و مصون از هرگونه اشتباه و نقیصه‌ای است و از طرفی بهترین کتاب هدایت بشر در ابعاد مختلف زندگی او به شمار می‌آید، نوشتار حاضر نیز این کتاب الهی را مبنی پژوهش خویش قرار داده و در تلاش است با روش توصیفی ـ تحلیلی به کشف الگوی مورد‌نظر قرآن در اولویت‌سنجی عناصر مذکور در سوره‌های منتخب بپردازد. ازاین‌رو پس از طی مراحل رصدشناسی، مصداق‌شناسی و دلالت‌شناسی فرهنگی سوره‌های موردپژوهش، الگوی قرآن در این سوره‌ها با تنوع سه‌گانۀ الگویی هویدا گردید. در هر سه نوع از این الگوها عنصر بینش، مشترک بوده و در دو نوع از این الگوها با فقدان یکی از دو عنصر دیگر مواجه هستیم. به دیگر سخن، اولویت قرآن در عناصر نظام فرهنگی در این سوره با عنصر بینش بوده و این عنصر جزء اصلی و ثابت در تمامی این تنوع الگویی به شمار می‌آید. از این رهگذر اثبات می‌گردد که عنصر بینش در الگوی قرآن دارای اولویت نخستین بوده و دو عنصر دیگر به‌واقع مکمل این عنصر عمل می‌کنند که بسته به نوع الگو در ساختار الگو قرار می‌گیرند و نقش تکمیلی را ایفا می‌کنند. بنابراین مشخص شد که الگوی ارائه‌شده توسط قرآن تفاوتی بیّن با الگوی ارائه‌شده توسط فرهنگ‌پژوهان دارد. الگوی موردنظر قرآن در عنصر بینش ثابت و نسبت به دو عنصر دیگر متغیر بوده و این امر باعث تمایز ساختاری این الگو، چه در تعداد عناصر الگویی و همچنین ترتیب این عناصر با رویکرد فرهنگ‌پژوهان شده است.

واژگان کلیدی
الگوی قرآن، نظام فرهنگی، عناصر نظام فرهنگی، اولویت‌سنجی.