گزارش جلسه دفاع رساله جناب آقای مهدی باب اله‌زاده
یکشنبه, ۱۵ بهمن, ۱۴۰۲
به حول و قوه الهی جلسه دفاع رساله جناب آقای مهدی باب اله‌زاده، مقطع دکتری، رشته مدرسی معارف اسلامی گرایش اخلاق اسلامی چهارشنبه ۱۱ بهمن ۱۴۰۲ ساعت ۱۳ در دانشگاه معارف اسلامی برگزار گردید.
موضوع رساله: راه‌های پیشگیری از ضعف اخلاقی و درمان آن از دیدگاه اخلاق اسلامی و روان‌شناسی.
استاد راهنما: حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر مسعود آذربایجانی.
استاد مشاور: حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر مهدی علیزاده.
اساتید داور: حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر جعفر جدیری، حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر محیطی اردکانی، حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر محمدرضا جهانگیرزاده.
جلسه دفاع، پس از قرائت چند آیه از کلام‌الله مجید و اعلام برنامه توسط استاد محترم راهنما شروع و سپس دانشجو به ارائه گزارشی از رساله و انجام اصلاحات درخواستی اساتید محترم داوران در جلسه پیش‌دفاع پرداخت.
در ادامه داوران محترم به نقد رساله پرداخته و نظرات خودشان را مطرح نمودند و بعد دانشجو و اساتید محترم راهنما و مشاور به نقد داوران پاسخ داده و یا برخی را پذیرفتند تا اصلاح شود. سپس اساتید به جهت ارزشیابی رساله به شور نشسته و نمره را مشخص نمودند. به بعد از آن صورتجلسه توسط استاد محترم راهنما قرائت و در آخر سوگندنامه توسط دانشجو خوانده شد.
چکیده رساله
ضعف اخلاقی یکی از مسائل مهم دانش روان‌شناسی اخلاق است که به چرایی و چگونگی پدیداری شکاف میان معرفت و عمل اخلاقی می‌پردازد. ضعف اخلاقی را می‌توان در یک تعریف جامع، کنش آگاهانه بر خلاف باور، قضاوت و اصولی که شخص به لحاظ اخلاقی پذیرفته است دانست. تاریخ نشان از وجود ردّپای این مسئله در برخی ادیان الهی و فلسفه یونان باستان دارد. درد و رنج حاصل از فاصله میان باور و عمل اخلاقی، هر انسانی را که دل در گرو زندگی‌ای بر مدار فضیلت دارد را سخت آزرده ساخته و وی را بیش از پیش بر جبران آن مصمم می‌نماید و در این میان است که شناخت راهکارهای پیشگیری و درمان ضعف اخلاقی لزوم و ضرورت خود را آشکار می‌نمایند. پژوهش پیش‌رو با روش تحلیل کیفی و استفاده از منابع کتابخانه‌ای بر آن است تا با غور در دو دانش روان‌شناسی و اخلاق اسلامی ضمن بیان تعاریف، پیشینه، عوامل و زمینه‌ها، راهکارهای موجود در هر دو دانش را جهت پیشگیری و درمان ضعف اخلاقی اصطیاد نماید. بدین منظور نویسنده راهکارهای موجود در هر دو دانش را در قالب سه ساحت شناختی، رفتاری، و عاطفی ـ هیجانی گردآوری، مقایسه و تحلیل نموده و سپس نظر نهایی خود را در چگونگی استفاده ترکیبی از این راهکارها بیان نموده است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که این دو دانش در هر دو حوزه پیشگیری و درمان و نیز در هر سه ساحت شناختی، رفتاری، و عاطفی-هیجانی دارای اشتراک‌ها و تفاوت‌هایی هستند. به عنوان نمونه هر دو دانش در حوزه شناختی، و بخش پیشگیری، در استفاده از عقل، دارای اشتراک بوده و در راهکارهایی نظیر توجه به نفس و کارکردهای آن، استفاده از ذکر و طریق شهود با یکدیگر اختلاف دارند. همچنین در بخش درمان، هر دو دانش به مقولات و راهکارهایی نظیر توجه به خودفریبی و نیز استفاده از روش تعهد عنایت داشته و در نحوه استفاده از راهکارهای تعهد و مقوله خودفریبی دارای تفاوت‌اند. با این وجود به دلیل تفاوت مبانی هر دو دانش، اخلاق اسلامی از گستره بیشتری در راهکارها برخوردار است. علاوه بر آن به نظر می‌رسد که با نگاهی تلفیقی و در قالب فلسفه عمل و نیز به تناسب مخاطب و شرایط می‌توان از راهکارهای هر دو دانش جهت پیشگیری و درمان ضعف اخلاقی بهره برد.
واژگان کلیدی
ضعف اخلاقی، روان‌شناسی، اخلاق اسلامی، پیشگیری، درمان، فلسفه عمل.
