گزارش کرسی ترویجی «تکامل ملائکه در قرآن»

کرسی ترویجی با عنوان «تکامل ملائکه در قرآن» در تاریخ شنبه ۱۱ تیر ۱۴۰۱ (ساعت ۱۰ تا ۱۲) در دانشگاه معارف اسلامی قم برگزار شد. در این کرسی حجت‌الاسلام دکتر یحیی نورمحمدی عضو هیئت‌علمی دانشگاه ملایر به‌عنوان ارائه‌دهنده و حجت‌الاسلام دکتر کامران اویسی عضو هیئت‌علمی دانشگاه معارف اسلامی به‌عنوان ناقد و حجت‌الاسلام دکتر علی رمضانی عضو هیئت‌علمی دانشگاه فرهنگیان قم، به‌عنوان دبیر علمی حضور داشتند.
در آغاز این نشست، جناب آقای دکتر نورمحمدی با طرح موضوع کرسی به تبیین تفصیلی آن پرداختند. ایشان با تأکید بر این‌که تکامل مجردات در میان فلاسفه از موضوعات مورد اختلاف بوده و نظر بر عدم تکامل مجردات در بین آنان دارای شهرت بیشتری است، به تبیین تکامل ملائکه از طریق آیات و روایات تفسیری اشاره کردند. آیات ۳۱ و ۳۳ از سوره مبارکه بقره (وَ عَلَّمَ ءَادَمَ الْأَسمْاءَ کلُّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلىَ الْمَلَائکَهِ فَقَالَ أَنبِئونىِ بِأَسْمَاءِ هَؤُلَاءِ إِن کُنتُمْ صَادِقِینَ. قَالُواْ سُبْحَانَکَ لَا عِلْمَ لَنَا إِلَّا مَا عَلَّمْتَنَا إِنَّکَ أَنتَ الْعَلِیمُ الحْکِیمُ. قَالَ یَادَمُ أَنبِئْهُم بِأَسمْائهِمْ فَلَمَّا أَنبَأَهُم بِأَسمْائهِمْ …) ازجمله آیات موردنظر ایشان در این مسئله بود. ایشان از روایات قدمت ملائکه قبل از عالم طبیعت و روایات خلقت برخی از ملائکه بعد از عالم طبیعت و نیز با استفاده از روایاتی که بر ریزش پر ملائکه در خانه‌ی اهل‌بیت علیهم‌السلام حکایت دارد، به تقسیم‌بندی ملائکه به مادی و مجرد پرداختند.
جناب آقای دکتر کامران اویسی به‌عنوان ناقد این کرسی در ابتدا با طرح و تبیین ضرورت این بحث، با اشکال به عدم تبیین مفاهیم و تقسیم‌بندی ملائکه به مادی و مجرد و مناقشه در آیات مورداستفاده، ایراد بر استفاده از برخی منابع غیر معتبر یا نظرات برخی مفسرین معاند با شیعه مانند آلوسی، به‌نقد نظرات ارائه‌دهنده محترم پرداختند. عضو هیئت‌علمی دانشگاه معارف اسلامی بابیان این‌که در روایات، مجرد محض «خداوند متعال و عقل و نفس» است به اشکال بر تقسیم‌بندی «نوع ملائکه» و طرح «رابطه‌ی علم و ملائکه» از جانب آقای دکتر نورمحمدی اشاره کردند.
در ادامه‌ی این نشست علمی جناب آقای دکتر علی رمضانی به‌عنوان دبیر علمی، به جمع‌بندی نکات ارائه‌دهنده و ناقد محترم پرداخته و اشکالاتی که از نگاه خود ایشان بر متن کرسی وارد است را طرح کردند. ایراد بر این‌که موضوع کرسی بحث «تکامل ملائکه در قرآن کریم» است ولی شواهد مدعا تکیه‌بر روایات دارد و به آیات قرآن کمتر اشاره‌شده است، ازجمله اشکالات ایشان بر متن کرسی بود.
حجت‌الاسلام دکتر نورمحمدی استادیار دانشگاه ملایر با پذیرش اشکالات ناظر به متن، به پاسخ و تبیین موضوع موردبحث پرداخته و با تبیین بیشتر «رابطه‌ی علم و ملائکه» به برخی ایرادات پاسخ فرمودند.
لازم به ذکر است که در این کرسی، بخشی از وقت نیز به سؤالات و نقدهای حاضرین در جلسه و شرکت‌کنندگان مجازی اختصاص یافت و ارائه‌دهنده محترم در پایان این نشست علمی به پاسخ به این اشکالات پرداختند.