گزارش برگزاری کرسی ترویجی «نقدی بر هرمنوتیک گادامری برگرفته از روان‌شناسی شناختی»
پنجشنبه, ۲ بهمن, ۱۳۹۹
کرسی ترویجی با عنوان «نقدی بر هرمنوتیک گادامری برگرفته از روان‌شناسی شناختی» در روز سه‌شنبه ۳۰ دی ۱۳۹۹ در دانشگاه معارف اسلامی برگزار شد. حجت‌الاسلام دکتر پناهی‌آزاد استادیار گروه مبانی نظری اسلام دانشگاه معارف اسلامی ارائه دهنده، حجت‌الاسلام دکتر غفاری ناقد و حجت‌الاسلام دکتر منصوری دبیر این کرسی بودند.
پس از قرائت قرآن و بیان مقدمه توسط دبیر محترم، ارائه‌کننده مضمون علمی را به این صورت ارائه کرد که: هرمنوتیک گادامری، مدعی است خطا در فهم و تفسیر متن، یا بدفهمی از متن، در مواجهه مفسر با متن، یک اصل به شمار می‌رود زیرا مخاطب همواره در محاصره پیش فرض‌ها و پیش‌انگاشته‌ها بوده و راهی برای پیشگیری از سوء تاثیر این امور وجود ندارد. این دیدگاه از سوی متخصصان هرمنوتیک با نقدهایی ازجمله ابتلا به نسبی‌گرایی معرفتی، مواجه است؛ اما در روان‌شناسی شناختی، که در شمار علوم شناختی است و عمرش از شصت سال تجاوز نمی‌کند، مقوله‌ها و مباحثی وجود دارد که علاوه بر این که مساحت مشترک گسترده‌ای با معرفت‌شناسی و علم هرمنوتیک دارند، منشأ نقدهایی بر دیدگاه گادامر است. یکی از این مقولات، مفهوم «هشیاری» از قسم «هوش شناختی» است که برآیند و کارکرد آن، در دیدگاه متخصصان این علوم امکان کنترل محیط، محرک‌ها و وارسی هوشمندانه در راستای فهم و کشف حقیقت است. در نتیجه دیدگاه گادامر، از سوی علوم شناختی نیز با نقد جدی مواجه است و سوء فهم، نه یک اصل، بلکه یک عارضه است و برای رفع این عارضه و در ادامه راه کشف حقیقت، می‌توان با استفاده از منطق ماده و صورت و اصل بداهت و علم حضوری آن را رفع یا کنترل کرد.
در ادامه ناقد محترم درباره محتوای ارائه شده، نکاتی را یادآور شدند که محورهای شاخص آن عبارتند از: ۱. در آراء مرحوم علامه طباطبایی مطلب دقیقی در این زمینه وجود دارد که می‌توان در این مبحث استفاده کرد به این مضمون که کنترل راهزنان فهم و شناخت، ممکن ذاتی است و علاوه بر آن راه اثبات امکان وقوعی آن نیز باز است. با استفاده از این دیدگاه علامه، می‌توان سوء فهم را از منزلت یک اصل که ادعای گادامر است، ساقط و مبنای آن را مخدوش کرد. علاوه بر این، این مبحث را باید با استفاده از مبانی نفس‌شناختی صدرایی و علامه طباطبایی می‌توان تقویت کرد. در دیدگاه صدرالمتالهین، نفس در عین وحدت، جامع قوای ادراکی و تحریکی است و در عین حضور و فعل ادراکی در عالم طبیعت، می‌تواند در مراتب تجردی مثالی و عقلی نیز حضور و فعالیت ادراکی داشته باشد. ابعاد مختلف نفس‌شناسی صدرایی کارآمدی‌های مهمی دارد که جامعیت ادراکات و کنترل ذهن و اشراف بر ادراکات و تشخیص آسیب‌ها و موانع منتهی به سوء فهم، یکی از این کارآمدی‌ها است.
دبیر محترم جلسه نیز در دو مرحله به جمع‌بندی مطالب و تنظیم نکات مهم از میان مطالب ارائه‌کننده و ناقد پرداخته و زمینه‌های توسعه این مبحث به زمینه تفسیر متون دینی به عنوان ماموریت معرفت‌شناسی دینی را گوشزد کردند.
