Thesis_info

رفتارشناسی مردم در برابر دعوت پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) از منظر قرآن و حدیث

چکیده
در این رساله که با هدف بررسی عکس¬العمل رفتاری مردم در برابر دعوت پیامبر اکرم (صَلّی¬اللهُ¬عَلَیهِ¬وَآلِهِ¬وَسَلَّم) و عوامل آن تنظیم شده است، با استفاده از روش¬های توصیفی و تبیینی؛ با مطالعه، تفسیر و تحلیل محتوای کیفی مباحث قرآنی، روایی، انسانی، تاریخی، اجتماعی و سیره، با رفتار مؤمنان، کافران، مشرکان، منافقان، و... مواجه شدیم.
در رفتار شناسی مؤمنان در برابر دعوت الهی دو عامل برون¬دینی و درون¬دینی قابل توجّه است. از یک سو عواملی که موجب اختلال در زندگی مطلوب بودند، مانند فساد اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، ستم رؤسا و فرمان-روایان، ظلم اقتصادی، دینی و ... که گریبانگیر جوامع بوده در روی¬کرد به اسلام تأثیر مهمّی داشته ¬است.
از سوی دیگر این اسلام بوده است که برای نخستین بار حقوق پایه¬ای سه¬گانه¬ی – حقّ حیات، حقّ کرامت و حقّ آزادی معقول- را به¬طور جدّی در متن خود مطرح نمود.
عقایدی که اسلام برای بشریّت عرضه کرد فطری، ساده، منطقی و خردپسند بود. عقل بشر برای درک این عقاید نه تنها به اضطراب¬ و تلاطم نیازمند نبود، بلکه بدان¬جهت که بازگوکننده¬ی فطرت او بود، برای آگاهان انبساط و ابتهاجی نیز به¬وجود می¬آورد.
مشركان، مقابله¬ی خود با دعوت پيامبر اسلام (صَلَّی¬الله¬عَلَیهِ¬وَآلِهِ¬وَسَلّم) را، از رويارويى با قرآن شروع كردند و آن را شعر، سحر، أساطير الاولين و... نامیدند. پس از ناكام ماندن در مبارزه با قرآن، مبارزه با پيامبر (صَلَّی¬الله¬عَلَیهِ¬وَآلِهِ¬وَسَلّم) را آغاز كردند، ابتدا سازش¬هاى سياسى، اقتصادى و عبادى را پيشنهاد كردند كه هيچ كدام پذيرفته نشد، تا اين¬كه دست به آزار و اذيّت پيامبر (صَلَّی¬الله¬عَلَیهِ¬وَآلِهِ¬وَسَلّم) زدند و حتّى به قتل آن حضرت همّت گماردند كه پيامبر با هجرت، خود را از اين توطئه رهانيد.
منافقين که ظهورشان با ظهور اسلام همراه بود در هر فرصتى از درون، جامعه¬ی اسلامى را مورد هجمه¬ی خويش قرار دادند و در جهت اهداف خويش به هر اقدامى دست يازيدند. لذا با روش¬های سياسى، روانی، فرهنگی، اجتماعی و اخلاقی در برابر دعوت رسول اکرم (صَلَّی¬الله¬عَلَیهِ¬وَآلِهِ¬وَسَلّم) موضع گرفتند.
رفتار مسيحيّت با دعوت پيامبر اكرم (صَلَّی¬اللهُ¬عَلَیه¬وَآلِهِ¬وَسَلَّم) اگر چه دربردارنده¬ی برخوردهاى سياسى و نظامى، مانند مشركين و يهود نبوده است؛ ليكن قرآن كريم با این نگاه که اعتقادات مسیحیّت با مبانی دین توحیدی مغایرت دارد با آن¬ها برخوردهاى اعتقادى کرده و آن¬ها را همانند يهوديان از نظر دينى تخطئه نموده است.
يهوديان نيز از پيمان شكنى و توطئه براى قتل پيامبر (صَلَّی¬الله¬عَلَیهِ¬وَآلِهِ¬وَسَلّم) كوتاهى نكردند و در مواردى مثل جنگ احزاب، با مشركان هم¬دست شدند. لذابا نقشه¬هایی چون جنگ روانی، سلطه¬ی اقتصادی، پیگیری خط نفاق، نژادپرستی، تفرقه¬افکنی، نقشه¬ی قتل پیامبر (صَلَّی¬الله¬عَلَیهِ¬وَآلِهِ¬وَسَلّم)، طرح اتّحاد قبایل عرب علیه اسلام، طرح هجوم به مدینه-النبی و ... در برابر دعوت پیامبر اکرم (صَلَّی¬الله¬عَلَیهِ¬وَآلِهِ¬وَسَلّم) خودنمایی کرد.
با همه¬ی دشمنى¬ها و توطئه¬ها، دعوت پيامبر (صَلَّی¬الله¬عَلَیهِ¬وَآلِهِ¬وَسَلّم) پيروز شد. البتّه مسائل مختلفى در پيروزى و گسترش اسلام نقش داشت و نمى¬توان از نقش وحی الهی، خصوصيّات شخصی پيامبر (صَلَّی¬الله¬عَلَیهِ¬وَآلِهِ¬وَسَلّم)، ساير مسلمانان، همچنين نقش خلاهاى موجودِ قبل از اسلام، موقعيّت مكّه، فطرى بودن دين اسلام صرف نظر كرد. همه¬ی اینها موجب شده¬اند تا نقش اصلى - تغییر در محتواى فكرى و باطنى انسان¬ها - اتّفاق بیفتد.
واژگان کلیدی: رفتارشناسی، شخصیّت، دعوت، مؤمنان، مشرکان، منافقان، یهود