Thesis_info

قلمرو فقه در زندگی اجتماعی بشر

چکيده
مسأله¬ي «قلمرو فقه» که در عصر ما اهمّيتي دوچندان يافته، از ديرباز نزد متکلّمين شيعه به عنوان حدّ¬وسط براي اثبات ضرورت بعثت پيامبران و تشريع شرايع مورد استفاده بوده است. در تحقيق حاضر علاوه بر ضميمه شدن سرفصل¬هاي متعدّدي از انديشه¬هاي فقهي و اصولي به انبوه مطالب کلامي مرتبط با مسأله¬ي قلمرو فقه، طرحي پيشنهاد شده تا جميع استدلالات و ادّعاها -که تاکنون ذيل نظريات مختلف پراکنده بوده- جايگاهي متناسب با منطق حلّ اين مسأله بيابند. اين کار با تبويب مباحث در دو بخش «احکام» و «موضوعات» انجام گرفته¬است. در بخش احکام علاوه بر بحث از مطالبي چون «ماهيت اباحه» و قاعده¬ي «عدم خلوّ واقعه از حکم»، تلاش کرده¬ايم در قالب تبيين اقسام مختلفِ حکم مثل: ثابت و متغير، ارشادي و مولوي، حکومتي، امضايي و... و با دقّت در «مفاد قضاياي فقهي»، مسأله¬ي تحقيق را دنبال کنيم. محتواي اصلي بخش موضوعات، بررسي مواردي است که لزومِِ حضور يا عدم حضور آن در فقه ادّعا شده¬است.
اگر قلمرو فقه مهمترين حوزه از مسأله¬ي «قلمرو دين» باشد، موضوعات سياسي و اجتماعي نيز مهمترين قسمت از مسأله¬ي قلمرو فقه است. بر همين اساس نويسنده با تأکيد بر موضوعات اجتماعي، از يک¬سو ادّعاي جدايي فقه از حوزه¬ي عمومي را نقد نموده و از سوي ديگر نشان داده که در سطح ادلّه¬ي پيشافقهي و الزامات کلامي، تنها مي¬توان از حضور فقه در قلمرو اجتماع به نحو موجبه¬ي جزئيه -در مقابل سلب کلّي- دفاع کرد، اما تبيين دقيق گستره¬ي فقه را بايد به روش¬هاي درون¬فقهي واگذار نمود؛ چراکه براي هر حکم و موضوعي عمليات اجتهادي مستقل لازم است.
واژگان كليدي
قلمرو فقه، قلمرو دين، دين و سياست، موضوعات فقهي، عدم خلو الواقعة عن الحکم، دين و دنيا، انتظار بشر از دين.