Thesis_info

حقیقت و قلمرو علم امام از منظر قاضی عبدالجبار، فخر رازی و علامه طباطبایی

چکيده
اين رساله به بيان ديدگاه قاضي عبدالجبار، فخر رازي و علامه طباطبايي(ره) درباره گستره و قلمرو علم امام پرداخته است. قاضي عبدالجبار آگاهي و علم امام به احکام دين را در دو قسم بيان نموده است: قسم اول، مواردي است که با اجتهاد و استنباط حاصل مي‌شود که در اين قسم امام بايد مجتهد و اهل تحقيق و اجتهاد باشد وگرنه با علماء مشورت کند و صحيح ترين نظر را برگزيند. قسم دوم، مواردي است که علم و معرفت به آن در منابع است؛ در اين صورت يا بايد مستقيم به آن موارد عالم باشد يا راه رسيدن به آن را بلد باشد؛ چون اقتضاي وظايفي که بر عهده او گذاشته شده همين است وگرنه قادر به انجام مسئوليت امامت نخواهد بود. فخر رازي، علم امام را در حد اجتهاد مربوط به اصول و فروع مي‌داند و به قلمرو و گستره اي که شامل علم به موضوعات و تفاصيل و نوع خاصي از علم مانند علم لدني و حضوري باشد قائل نيست.
قاضي عبدالجبار و فخر رازي به دليل نگاه ساده و ظاهري به امام، علم او را محدود به امور دين و سياست و از نوع علم اجتهادي مقرون به خطا مي‌دانند و براي امامت شأن و جايگاه زميني و بشري قائلند.
از نظر علامه طباطبايي، قلمرو علم امام بسيار وسيع و گسترده است که شامل علم به همه احکام، عقايد و همه موضوعات و حقايق گذشته و حال و آينده مي‌شود و نيز امام هم از علم ظاهري بشري و هم از علم باطني الهي و لدني برخوردار است؛ زيرا شأن و وظايف مهم او اقتضا و استدعاي چنين علمي را دارد؛ همان‌گونه که براي انبيا لازم و ضروري است و نيز علم امام خطاناپذير و معصومانه است.
واژگان کليدي
امام، حقيقت علم امام، قلمرو علم امام، قاضي عبدالجبار، فخر رازي، علامه طباطبايي