برگزاری جلسه دفاع رساله جناب آقای حمید ولیان

به حول و قوه الهی جلسه دفاع رساله جناب آقای حمید ولیان، مقطع دکتری، گرایش تاریخ و تمدن اسلامی چهارشنبه ۰۵/دی/۱۳۹۷ ساعت ۱۸ در دانشگاه معارف اسلامی برگزار گردید

موضوع رساله جناب آقای حمید ولیان: تحلیل مواجهه فرهنگی رسول خدا (ص) با فرهنگ زمانه.

استاد راهنما: جناب آقای دکتر بیات.

استاد مشاور: جناب آقای دکتر محمد نصیری.

اساتید داور: جناب آقای دکتر سید ضیاءالدین میرمحمدی، حجت الاسلام و المسلمین دکتر امیرمحسن عرفان، حجت الاسلام و المسلمین دکتر حامد منتظری مقدم و  .

جلسه دفاع، پس از قرائت چند آیه از کلام الله مجید و اعلام برنامه توسط استاد محترم راهنما شروع و سپس دانشجو به ارائه گزارشی از رساله و انجام اصلاحات درخواستی اساتید محترم داوران در جلسه پیش دفاع پرداخت.

در ادامه داوران محترم نظرات خودشان را مطرح نمودند و بعد دانشجو و اساتید محترم راهنما و مشاور به دفاع از رساله پرداختند. و سپس اساتید برای نمره دانشجو به شور نشسته و بعد از آن صورت‌جلسه توسط استاد محترم راهنما قرائت و در آخر سوگندنامه توسط دانشجو خوانده شد.

چکیده رساله:
تاریخ اسلام غالباً از منظر سیاسی و یا کلامی مورد مطالعه قرارگرفته است، حال آنکه اسلام ذاتاً دینی فرهنگی و ظهور آن مبنای فرهنگی داشت، اما در مطالعات جدید کمتر از منظر فرهنگی به آن توجه شده است. اهمیت این موضوع ناشی از این است که فرهنگ در گسترده‌ترین معنا شبکه درهم تنیده‌ای از باورها و اعتقادات، ارزش‌ها و ارجمندی‌های اخلاقی و آداب و رسوم و رفتارهای اجتماعی است که اساس هویت هر جامعه را تشکیل می‌دهد و از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود. در این میان نقش پیامبران الهی و به خصوص رسول خدا(ص) به عنوان اسوه حسنه در تحول فرهنگی زمانشان بی‌بدیل بوده، و از آنجایی که مواجهه فرهنگی آن حضرت همه شئون فرهنگی را در بر می‌گرفت از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. آن حضرت با چهار معیار؛ انشاء، انکار، امضاء و اصلاح به مواجهه با فرهنگ زمانشان اعم از فرهنگ کفر و شرک (روش انکار)، اهل کتاب (روش امضاء در امور مشترک و اصلاح امور افتراق) و خرده فرهنگ‌های جزیره العرب (مبتنی بر دو اصل بالا و اجتهاد نبوی) رفته و منشأ تغییرات بنیادین فرهنگی شدند. اهمیت کار فرهنگی رسول خدا(ص) زمانی بیشتر مشخص می‌شود که باید توجه کرد حاکمیت فرهنگ قبیله‌ای رایج در آن سامان با توجه به عوامل تاخّر فرهنگی از قبیل؛ محیط نا مساعد جغرافیایی، فقدان وحدت اجتماعی و غلبه ارزش‌های اخلاقی کهن قبیله‌ای نظیر حمیت، عصبیت، منافره، مفاخره و… تصور هر گونه تحولّی را محال می‌نمود و درکنار فرهنگ قبیله‌ای اعراب، فرهنگ‌های دیگری از اهل کتاب و خرده فرهنگ‌هایی هم وجود داشتند که سرچشمه‌های گوناگونی چون ادیان توحیدی (یهودی، صابئی، مسیحی، زرتشتی و…) و تجربیات اقوام بشری (ایرانی، یونانی، سریانی، بیزانسی، هندی، چینی و…) داشت و هر کدامشان نقش کم یا زیاد و خاص خود را در فرهنگ زمانه آن روزگار ایفا می‌کرد. لذا رسول خدا(ص) از دستورات قرآن کریم که حاوی برنامه‌ای کامل برای سعادت بشر است استفاده نموده و با شیوه‌ای بسیار دقیق، تدریجاً به تغییر و تعدیل فرهنگ عصر نزول اقدام نموده و فرهنگ صحیح را به جامعه جاهلی تزریق کرده است. نتیجه این کار سترگ و ارزشمند رسول خدا(ص) اصلاح اعتقادی، اصلاح اخلاقیات و اصلاح روابط و نظامات اجتماعی را به دنبال داشت که در طول تاریخ اسلام به عنوان معیار و سنجه کار فرهنگی معرفی می‌شود.

واژگان کلیدی
رسول خدا(ص)، مواجهه فرهنگی، فرهنگ کفر و شرک، فرهنگ اهل کتاب، خرده فرهنگ‌ها.