گزارش جلسه دفاع رساله جناب آقای محمدعلی ریحانی‌نیا
چهارشنبه, ۱۰ دی, ۱۳۹۹
به حول و قوه الهی جلسه دفاع رساله جناب آقای محمدعلی ریحانی‌نیا، مقطع دکتری، رشته مدرسی معارف اسلامی گرایش قرآن و متون اسلامی سه شنبه ۰۲ دی ۱۳۹۹ ساعت ۱۲:۳۰ در دانشگاه معارف اسلامی برگزار گردید.
موضوع رساله: بررسی مفهومی و مصداقی اولی‌الامر در نظام هندسی سوره نساء و نظارتی قرآن.
استاد راهنما: جناب آقای مجد فقیهی.
استاد مشاور: حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر سیدرضا مؤدب .
اساتید داور: حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر اسکندرلو، حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر محمدهادی منصوری، حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر حسین علوی‌مهر.
جلسه دفاع، پس از قرائت چند آیه از کلام‌الله مجید و اعلام برنامه توسط استاد محترم راهنما شروع و سپس دانشجو به ارائه گزارشی از رساله و انجام اصلاحات درخواستی اساتید محترم داوران در جلسه پیش دفاع پرداخت.
در ادامه داوران محترم نظرات خودشان را مطرح نمودند و بعد دانشجو و اساتید محترم راهنما و مشاور به دفاع از رساله پرداختند. و سپس اساتید برای نمره دانشجو به شور نشسته و بعد از آن صورتجلسه توسط استاد محترم راهنما قرائت و در آخر سوگندنامه توسط دانشجو خوانده شد.
چکیده رساله
آیه أولی الامر از آیات مهم و کلیدی قرآن و از موضوعات اساسی و بنیادین است، و هماره مورد گفتگوی مفسران قرآن و اندیشمندان اسلامی بوده است. موضوع پژوهش پیش‌رو، تحلیل مفهومی و مصداقی أولی الامر در نظام هندسی سوره نساء و نظارتی قرآن می‌باشد. مفهوم شناسی أولی الامر چندان مورد توجه قرآن پژوهان نبوده و مورد غفلت واقع گردیده است، از این رو در تعیین مصداق أولی الامر دچار اختلاف نظر گردیده‌اند. پژوهش حاضر می‌کوشد مصداق شناسی أولی الامر را مبتنی بر مفهوم شناسی قرآنی آن به انجام رساند.
بررسی آیه اساسی و سرنوشت ساز أولی الامر با روش جدید و از ابعاد مختلف کاری نو و ضروری است. زیرا مسئله أولی الامر از مسائل اساسی و زیربنایی و مورد اختلاف فریقین است و تفسیر صحیح، جامع و کامل آن بر اساس قرائن داخلی سوره نساء و قرآن و دست‌یابی به دیدگاه صحیح، جهت کاستن از اختلافات و همگرایی بیشتر میان مسلمانان ضروری است.
مقصود از انجام این تحقیق، حل یک مسئله بنیادی و راهبردی است که نتایج کاربردی و عملی به همراه دارد. روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه‌ای می‌باشد که از منابع کتابخانه‌ای اعم از کتاب، مقاله و دیگر آثار مکتوب کاغذی و الکترونیکی استفاده می‌شود. روش پردازش اطلاعات؛ روش تحلیلی ـ استدلالی و استنباطی است که با بیان و تحلیل دیدگاه‌های گوناگون به ارائه راه حل استدلالی و استنباط نتایج می‌پردازد.
نظام هندسی سوره نساء، ترسیم کننده روابط اجتماعی مسلمانان است. و آیه أولی الامر رابطه مردم و حکومت اسلامی را تبیین می‌نماید. بر اساس نظام هندسی سوره نساء و نظارتی قرآن، أولی الامر در ردیف خدا و رسول و در تراز شخصیت: ولی، امام، خلیفه، ذی القربی و معصوم قرار دارد. شاخصه‌های ذیل از مفهوم شناسی أولی‌الامر در نظام هندسی سوره نساء و نظارتی قرآن استنباط گردید: ضدیت با طاغوت، حق حاکمیت، اطاعت مطلق، برگزیدگان الاهی از میان مردم، علم آسمانی، عصمت، صاحب مُلک عظیم، مظهر آیات الاهی، درجه اعلای ایمان و عمل صالح، جعل و نصب الاهی، امانت‌داری، حکم به حق و عدل، معیار هدایت و ضلالت، معیار سعادت و شقاوت، معیار بهشت و جهنم، عدم کفر و نفاق، عدم شرک، عدم غفلت و تبه‌کاری، عدم اسراف، عدم ظلم و فساد، عدم فرومایگی، عدم پیروی از هوای نفس، اقامه نماز و پرداخت زکات، موفقیت در آزمون‌های الاهی، درجه اعلای تقوا، کمال عبودیت، صدق مطلق، هم شأن رسول، برخوردار از ولایت الاهی، مأیوس کننده کافران و منافقان، رسیدگی به نیازمندان و تقسیم عادلانه ثروت. بر اساس شاخصه‌های فوق، مصادیق أولی‌الامر منحصر در معصومان می‌باشد. و آنان امامان معصوم(ع) هستند. چنین تطبیقی را می‌توان به بسیاری از روایات تفسیری فریقین مستند نمود.
واژگان کلیدی
أولی‌الامر، بررسی مفهومی و مصداقی، نظام هندسی، سیاق، سوره نساء، نظام نظارتی قرآن.
