گزارش جلسه دفاع رساله جناب آقای مهدی قهرمانی

به حول و قوه الهی جلسه دفاع رساله جناب آقای مهدی قهرمانی، مقطع دکتری، گرایش تاریخ و تمدن اسلامی سه شنبه ۲۷/۰۶/۱۳۹۷ ساعت ۸ صبح در دانشگاه معارف اسلامی برگزار گردید

موضوع رساله جناب آقای مهدی قهرمانی: مطالعه تطبیقی جریان نفاق در قرآن با منابع تاریخی منتخب (مطالعه موردی عصر نبوی تا غزوه تبوک).

استاد راهنما: جناب آقای دکتر دانش کیا.

اساتید مشاور: جناب آقای مجد فقیهی و حجت الاسلام والمسلمین دکتر جباری.

اساتید داور: جناب آقای دکتر محمد نصیری، جناب آقای دکتر سیدضیاءالدین میرمحمدی، جناب آقای دکتر داداش نژاد  .

جلسه دفاع، پس از قرائت چند آیه از کلام الله مجید و اعلام برنامه توسط استاد محترم راهنما شروع و سپس دانشجو به ارائه گزارشی از رساله و انجام اصلاحات درخواستی اساتید محترم داوران در جلسه پیش دفاع پرداخت.

در ادامه داوران محترم نظرات خودشان را مطرح نمودند و بعد دانشجو و اساتید محترم راهنما و مشاور به دفاع از رساله پرداختند. و سپس اساتید برای نمره دانشجو به شور نشسته و بعد از آن صورتجلسه توسط استاد محترم راهنما قرائت و در آخر سوگندنامه توسط دانشجو خوانده شد.

چکیده رساله:

جریان نفاق از موضوع­های مهم تاریخ صدر اسلام است. این پژوهش به دنبال مقایسه گزارش‌های تاریخی قرآن از جریان نفاق با برخی از منابع تاریخی مانند سیره ابن هشام، مغازی واقدی و تاریخ طبری است تا رفتار منافقان و شیوه‌های مقابله با آن از بعثت پیامبر(ص) تا غزوه تبوک بررسی و مقایسه ‌‌شود. پرسش اصلی این پژوهش آن است که «نتیجه شباهت‌ها، تفاوت‌ها و تعارض‌های میان گزارش‌های تاریخی قرآن از جریان نفاق و منابع تاریخی منتخب کدامند؟».

برای این پژوهش می‌توان چند هدف در نظر گرفت: یک. دستیابی به ویژگی­های تاریخ­نگاری قرآن  و ارائه الگوی مطالعه تاریخ به مسلمانان. دو. شناختن جریان نفاق و شیوه‌های مقابله با آن از منظر قرآن؛  سه. بهره جستن از شیوه­های قرآنی برای شناختن و مقابله با نفاق در جوامع مختلف امروزی.

در این پژوهش از روش تفسیری در بررسی آیات و توصیفی ـ تحلیلی در بررسی گزارش­های تاریخی استفاده شده است. و با استفاده از جدول­های مختلف، شباهت‌ها، تفاوت‌ها و تعارض‌های موجود بین گزارش های تاریخی قرآن و منابع تاریخی کشف شده و پس از تجزیه و تحلیل داده‌ها به پرسش­های تحقیق پاسخ داده شده است.

نتیجه اینکه: قرآن برخلاف منابع تاریخی که از حضور منافقان در مدینه سخن می­ گوید، از حضور آنان در مکه آغاز می­ کند. قرآن علاوه بر توصیف رفتارها، به تحلیل و تبیین رفتارها مانند: علل، انگیزه، ویژگی­ها و پیشگویی رفتار منافقان؛ و نیز پیامدهای نفاق و شیوه­های مختلف مقابله با نفاق می­ پردازد که منابع تاریخی کمتر به آن می­ پردازند. ارائه برخی ویژگی های انحصاری قرآن نسبت به گزارش های تاریخی نیز از دیگر نتایج این پژوهش است.

واژگان کلیدی

جریان نفاق در قرآن، رفتارشناسی منافقان و منافقان بیماردل در قرآن، شیوه­های مقابله با نفاق در قرآن،  تاریخ‌نگاری قرآن، سیره ابن هشام، مغازی واقدی، تاریخ طبری،