گزارش جلسه دفاع رساله سرکار خانم فاطمه طوسی

به حول و قوه الهی جلسه دفاع رساله سرکار خانم فاطمه طوسی، مقطع دکتری، رشته مدرسی معارف اسلامی، گرایش انقلاب اسلامی پنجشنبه ۰۸ آبان ۱۳۹۹ ساعت ۷:۳۰ در دانشگاه معارف اسلامی برگزار گردید.
موضوع رساله: ظرفیت های فکری حوزه علمیه قم در شکل گیری تمدن نوین اسلامی.
استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین دکتر نوروزی.
اساتید مشاور: حجت الاسلام و المسلمین دکتر حمید احمدی و حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید سجاد ایزدهی.
اساتید داور: حجت الاسلام و المسلمین دکتر مهدی امیدی، حجت الاسلام و المسلمین دکتر حبیب الله بابایی، جناب آقای دکتر امیر سیاه پوش.
جلسه دفاع، پس از قرائت چند آیه از کلام الله مجید و اعلام برنامه توسط استاد محترم راهنما شروع و سپس دانشجو به ارائه گزارشی از رساله و انجام اصلاحات درخواستی اساتید محترم داوران در جلسه پیش دفاع پرداخت.
در ادامه داوران محترم نظرات خودشان را مطرح نمودند و بعد دانشجو و اساتید محترم راهنما و مشاور به دفاع از رساله پرداختند. و سپس اساتید برای نمره دانشجو به شور نشسته و بعد از آن صورتجلسه توسط استاد محترم راهنما قرائت و در آخر سوگندنامه توسط دانشجو خوانده شد.

چکیده رساله
موضوع رساله، واکاوی دارایی‌های حوزه علمیه قم برای بازتولید تمدن نوین اسلامی است. مسئله پژوهش، خلاء معرفی موجود در تدوین الگوی جامع برای پایش یک‌پارچه‌ و حداکثری ظرفیت‌های تمدنی حوزه علمیه قم است. سوال اصلی این است که “الگوی نظری جامع و یک‌پارچه برای احصای حداکثری ظرفیت‌های تمدنی حوزه علمیه قم چیست؟” روش‌شناسی پژوهش، ترکیبی از چارچوب تحلیل اندیشه سیاسی اسلام (ارائه‌شده توسط ابراهیم برزگر) و استوارت هیوز خواهد بود و به اثبات این مدعا خواهد پرداخت که مجموع ظرفیت‌های تمدنی حوزه علمیه قم در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی را می‌توان در سه عرصه‌ی: “دانشی”، “ساختاری” و “کنش‌گران” بررسی کرد. دانش‌های حوزوی شامل علوم اعتقادی، اخلاقی و رفتاری هستند؛ ظرفیت‌های ساختاری این نهاد را می‌توان در چارت سازمانی حوزه و در تطبیق با الزامات تمدنی سنجید؛ کنش‌گران حوزوری نیز در قالب چهار جریان اصلی: فقه سنتی، فقه حکومتی، نواندیشان و سکولارها قابل ارزیابی‌اند.
این رساله نشان می‌دهد که چهار جریان فقه سنتی، فقه حکومتی، نواندیشان دینی و سکولارهای مسلمان، تشکیل‌دهنده شاکله کنش‌گری حوزه علمیه قم در چالش مابین خیزش تمدن نوین اسلامی و انحطاط تمدن غرب هستند. این چهار جریان ضمن بهره‌مندی از دانش‌های سه‌گانه حوزوی، در برخورد با مسائل روز، مواضع متفاوتی با یک‌دیگر می‌گیرند. در این موضع‌گیری‌ها تقسیم‌کار سازمانی ضمنی و نانوشته‌ای را می‌توان مشاهده کرد که در مجموع و در یک نگاه کلان، نحوه به‌کارگیری ذخایر علمی و ظرفیت‌های ساختاری حوزه علمیه قم در چالش با تمدن غرب و شکل‌دادن به تمدن نوین اسلامی را رقم می‌زند. این تعامل و تقابل در چهار اقدام اصلی قابل ردگیری است:
۱. نخست، دریافت مسائل تمدنی غرب و ترجمه آن به زبان حوزه، توسط سکولارها؛
۲. نمایش قابل گفت‌‌وگو بودن مسائل فوق در چارچوب اندیشه اسلامی، توسط نواندیشان دینی؛
۳. تحکیم و تقویت پایبندی به اصول و قواعد دینی به‌نحو مستمر، توسط جریان سنتی؛
۴. تبدیل مسائل تمدنی غرب به پاسخ تمدن نوین اسلامی و طرح پرسش متقابل از غرب، توسط جریان فقه حکومتی.

واژگان کلیدی
تمدن، تمدن نوین اسلامی، حوزه علمیه قم، ظرفیت های دانشی، ظرفیت های فکری.