گزارش پیش‌نشست دهم «همایش ملی مدیریت تراز انقلاب اسلامی در اندیشه و سیره آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (مدظله)»
چهارشنبه, ۲۷ فروردین, ۱۴۰۴
به گزارش روابط عمومی دانشگاه معارف اسلامی، دهمین پیش‌نشست تخصصی همایش ملی «مدیریت تراز انقلاب اسلامی در اندیشه و سیره آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (مدظله)» با محوریت موضوع «معنویت و مدیران تراز انقلاب اسلامی» توسط دانشیار گروه مدیریت مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) در روز دوشنبه، ۲۵ فروردین ماه در مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) برگزار شد.
حجت‌الاسلام منطقی سخنان خود را با نکته‌ای کلیدی آغاز کرد و بر فراگیر بودن مفهوم «معنویت سازمانی» تأکید کرد: باید روشن کنم که این مفهوم، اگرچه در آموزه‌های غنی اسلامی و در بستر انقلاب اسلامی جایگاه ویژه‌ای دارد، اما مختص به آموزه‌های اسلامی نیست بلکه معنویت سازمانی پدیده‌ای جهانی است که در فرهنگ‌ها، ادیان و نظام‌های مختلف حکومتی قابل مشاهده است.
وی در تعریف این مفهوم افزود: معنویت سازمانی چارچوبی است که ارزش‌های بنیادین سازمان را تعریف می‌کند و هدف اصلی‌اش ‘معنابخشی به کار’ است و مراد این است که کارکنان تنها به عنوان اجزای یک ماشین تولیدی دیده نشوند، بلکه در محیط کار احساس عمیق ارزشمندی، تعلق خاطر، لذت و هدفمندی کنند و از فعالیت خود رضایت درونی داشته باشند.
این استاد حوزه با اشاره به محدودیت‌های ذاتی قوانین در پوشش دادن تمام ابعاد پیچیده سازمان‌های انسانی، اظهار داشت: قوانین، هرچقدر هم دقیق باشند، به تنهایی نمی‌توانند سازمان را به سمت تعالی هدایت کنند؛ ما در کنار نظام قانونی، نیازمند حاکمیت اخلاق در محیط کار هستیم که مفهومی فراتر و عمیق‌تر از رعایت صرف قانون است. ”
وی همچنین به پیامد‌های وخیم خلاء معنوی در سطوح فردی و اجتماعی اشاره کرد و خاطرنشان کرد: افزایش نرخ طلاق، کاهش پایداری ازدواج‌ها، گسترش افسردگی، نارضایتی عمومی و احساس پوچی، همگی می‌توانند علائم هشداردهنده این خلاء باشند که می‌توان برای مطالعه دقیق‌تر به کتاب صعود چهل ساله، مراجعه کرد.
حجت‌الاسلام منطقی اشاره به اینکه بحران‌ها بسته به شرایط و ویژگی‌های افراد، می‌توانند متفاوت و متنوع باشند، اظهار کرد: نحوه مواجهه با بحران‌ها نیز از فردی به فرد دیگر متفاوت است؛ برخی با صبوری و تدبیر، بحران را مدیریت و حل می‌کنند، برخی دیگر در برابر آن شکست می‌خورند و گروهی نیز به دلیل فشار شدید و طاقت‌فرسای بحران، صورت مسئله را به‌طور کلی پاک می‌کنند.
حجت‌الاسلام منطقی در خصوص ریشه‌های شکل‌گیری گفتمان «معنویت سازمانی» در ایران معاصر، به دو پدیده بزرگ اجتماعی اشاره کرد: وقوع انقلاب اسلامی و تجربه بی‌نظیر هشت سال دفاع مقدس با ویژگی‌های منحصر به فرد خود، موجب شگفتی و تأمل اندیشمندان داخلی و خارجی شد.
مطالعات بعدی نشان داد که عنصر معنویت و باور‌های عمیق دینی، نقشی حیاتی در پیروزی انقلاب و استقامت رزمندگان داشته است و همین امر به اهمیت یافتن این مفاهیم (معنویت سازمانی) در ادبیات مدیریتی ما کمک کرد.
وی با تأکید بر نقش بنیادین معنویت در تکامل انسان و اینکه تقویت معنویت راستین، برنامه مشترک همه انبیاء الهی بوده، اظهار داشت: صرف شناخت نظری معنویت کافی نیست؛ آنچه امروز اهمیت دارد، درک صحیح ابعاد مختلف معنویت (فردی، اجتماعی و سازمانی) و مهم‌تر از آن، تلاش برای ‘کاربردی کردن آن به عنوان راهبردی کلیدی برای بهبود سلامت روانی افراد و ارتقاء فضای کاری است.
این استاد حوزه، معنویت در محیط کار را به عنوان یک منبع انگیزشی بسیار قوی توصیف کرد که افراد را به انجام وظایف با تعهد، کیفیت و اشتیاق بیشتر سوق می‌دهد و فعالیت خالصانه “گروه‌های جهادی” را مصداق بارز آن دانست.
وی افزود: معنویت به کار معنا می‌بخشد، زیرا کارکنان تشویق می‌شوند تا در امور ‘نیت الهی’ داشته و هدف غایی خود را کسب رضایت خداوند قرار دهند، هرچند به مزایای مادی نیز دست می‌یابند، اما اصالت با نیت خالصانه است.
حجت‌الاسلام منطقی ضمن اشاره به اقسام معنویت سازمانی (دینی و غیردینی) و اینکه رشد معنویت از فرد آغاز و در سازمان تجلی می‌یابد، بر نقش حساس مدیران تأکید کرد و بیان داشت: مدیران باید در کسب معنویت و پیاده‌سازی آن در رفتار و منش مدیریتی، پیشگام و به تعبیری دایه‌دار این امر باشند؛ این مسئولیت برای مدیران مسلمان، فراتر از انجام واجبات و ترک محرمات متعارف است و نیازمند خودسازی و مراقبه آگاهانه است.
وی در پاسخ به این پرسش که «چگونه می‌توان مدیرانی با رویکرد معنوی تربیت کرد؟» اظهار داشت: بر اساس آنچه از آیات قرآن کریم، روایات اسلامی و بیانات مقام معظم رهبری به دست می‌آید، مواردی، چون قرائت قرآن، اقامه نماز و نیایش، انفاق در راه خدا، صبر و بردباری، و اطاعت‌پذیری آگاهانه، از جمله راهکار‌هایی هستند که زمینه‌ساز تربیت معنوی افراد خواهند بود و با به‌کارگیری این آموزه‌ها می‌توان انسان‌هایی با بنیه معنوی قوی پرورش داد، و بدیهی است که مدیران نیز از این قاعده مستثنی نیستند.
حجت‌الاسلام منطقی با اشاره به اهمیت صبر و بردباری، با استناد به روایتی از امام صادق علیه‌السلام بیان کرد: امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند: «در زمان‌هایی که بحران‌ها بر شما سایه افکنده‌اند، صبور باشید و از تصمیم‌گیری شتاب‌زده پرهیز کنید، چرا که عجله در چنین شرایطی می‌تواند شما را به خطا بکشاند.»
وی در پایان با تأکید بر اینکه انجام مناسک دینی، جلوه‌ای از اطاعت‌پذیری دینی است، خاطرنشان کرد: اطاعت‌پذیری از برنامه‌ها و دستورات سطوح بالاتر، عاملی مهم در تحقق اهداف سازمانی به شمار می‌رود؛ در غیر این صورت، نبود چنین اطاعتی خود می‌تواند به یک بحران تبدیل شود.
