معاونت پژوهشی دانشگاه معارف اسلامی منتشر کرد

با همت معاونت پژوهشی دانشگاه معارف اسلامی، ۴ عنوان از عناوین در دست تدوین این معاونت، منتشر شد:

۱- انقلاب اسلامی؛ وقوع، پیامدها و راهکارهایی برای آینده:

این کتاب که در گروه پژوهشی انقلاب اسلامی دانشگاه معارف اسلامی و به قلم دکتر مصطفی ملکوتیان و کوشش دکتر کیامرث جهانگیر سامان یافته، به همت دانشگاه معارف اسلامی در ۲۴۶ صفحه و در قطع وزیری منتشر شد.

انقلاب اسلامی، متاثر از عوامل گوناگون سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی که ریشه در زمینه های تاریخی دور و نزدیک جامعه ایران دارد به وقوع پیوست. آثار و دستاوردهای داخلی و بین المللی آن نیز بسیار گسترده بوده است. صاحب نظران عرصه های مختلف با رویکردها و رهیافت های متنوع تلاش داشته اند به تبیین و تشریح این ابعاد بپردازند. هر کدام از این آثار نیز دارای محاسن و نواقص است؛ اما در مجموع مسایل نوظهور، چالش‌ها و آسیب های ریز و درشتی که سر بلند می کنند و پیشرفت دایم و حیرت انگیز انقلاب اسلامی در ابعاد گوناگون-علیرغم دشمنی ها و توطئه های لایتوقف- تولید و انتشار آثار جدید را ضروری می سازد.

کتاب «انقلاب اسلامی: وقوع، پیامدها و راهکارهایی برای آینده» تلاشی است برای تشریح ابعاد گوناگون انقلاب اسلامی با تاکید بر دستاوردها. نویسندگان ارجمند این کتاب عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران بوده و از تجربه طولانی تدریس دروس علوم سیاسی در حوزه های مختلف برای تدوین این کتاب بهره برده اند. در این کتاب تلاش شده سرفصل های مصوب مورد توجه قرار بگیرد و ذیل آن با نگاهی جدید و با مستنداتی نو، دستاوردها و آثار گوناگون انقلاب اسلامی را تبیین کند. تمرکز مباحث کتاب بر رویکرد مبتنی بر نقش عوامل فرهنگی (چرایی وقوع) و بیان و توضیح نقش دو عامل مهم آرمان و رهبری (چیستی انقلاب اسلامی) و همچنین توجه به نتایج و پیامدهای داخلی، منطقه ای و بین المللی وقوع انقلاب اسلامی می باشد.

مهمترین بخش این کتاب پرداختن به دستاوردهای علمی و توجه به افق های تمدنی انقلاب اسلامی است.  در مقدمه کتاب به اهمیت این موضوع اشاره شده است:

متأسفانه در محافل دانشگاهی جهان به این سؤال کمتر توجه شده است به ویژه درغرب؛ که به دلیل رویکرد ضد انقلابی دولت های غربی، ناشی از ترس از وقوع انقلاب در جهان سوم و کسب استقلال توسط کشورها، که این امر منافع غربیان را مستقیماً مورد تهدید قرار می دهد، آنها تحقیق و پژوهش درباره پیامدها و نتایج انقلاب‌ها را تشویق نمی کنند و اگر مطالبی نیز در این زمینه بیان کنند سعی می کنند انقلابی ها را افرادی تروریست و ضد حقوق بشر و مانند آن معرفی نمایند. در واقع آنها از بیان حقیقت نتایج انقلاب هراسانند و وقوع انقلاب را تهدیدی نابود کننده برای خود می دانند.

۲- در آستان هشتمین خورشید؛ تاریخ زندگانی، علوم و معارف امام رضا(علیه‌السلام):

این کتاب که در گروه پژوهشی تاریخ و تمدن اسلامی دانشگاه معارف اسلامی و به قلم  حجت الاسلام دکتر محمدباقر پورامینی و کوشش نعمت الله فیروزی سامان یافته به همت این دانشگاه و دانشگاه بین المللی امام رضا علیه السلام در ۴۳۲صفحه و در قطع وزیری منتشر شد.

دوران امامت امام رضاعلیه السلام (۱۸۳ــ۲۰۳ق) علاوه بر آن­که از ساحت­های اعتقادی و فرهنگی، دورانی کم نظیر و بلکه بی نظیر است، از جهت سیاسی نیز دورانی ویژه به حساب می آید. پیشنهاد ولایت عهدی به حضرت، حضور در ایران، فراوانی مناظره‌ها، مواجهه با فرقه انحرافی واقفیه و فراوانی تحرک­های علویان در آخرین سال های امامت آن حضرت و … از جمله مواردی است که به اهمیت این دوران می افزاید.

هجرت و حضور امام رضا علیه السلام در ایران به لحاظ تأثیر عمیق و ماندگارش در حیات اعتقادی شیعیان نقطه عطفی به شمار می ­رود، و درست از همین رو، نیازمند حجم عظیمی از فعالیت‌های فرهنگی و تبلیغی برای بازنمایی این رخداد عظیم است. گذشت زمان نه تنها از اهمیت بحث در این موضوع نکاسته، بلکه بر آن افزوده است، هم اکنون که پیش از دوازده قرن از شهادت امام رضا علیه‌السلام می‌گذرد آستان ملائک پاسبان آن امام همام همچنان نقطه اتکای جامعه شیعی و کعبه آمال و قبله نیاز مردم این آب و خاک و بسیاری از ارادتمندان آن حضرت است از دیگر کشورهاست. بارگاه با عظمتش در طول تاریخ و کشاکش‌های پرآشوب کانون توجه عاشقان اهل بیت علیه‌السلام بوده و کشتی طوفان میهن ما را از گرداب سقوط و پریشانی نجات داده است و در بحران­ها و بروز فتنه­ ها ملت ایران را راهنمایی کرده است.

هدف از تهیه چنین جستاری تبیین صحیح و روان  حیات و معارف رضوی است. یک نکته اساسی در خور یادکرد این است که اساساً تبیین عمیق پژوهشی حیات و معارف امام رضا علیه السلام مطمح نظر نگارنده محترم در این اثر نبوده است بلکه تلاش شده است با تکیه بر منابع اصیل مهم­­ترین سؤالات در سیره و زندگی و معارف امام رضا علیه السلام پاسخ داده شود. استفاده از گفتار عاری از ابهام، ایهام و غموض شرط لازم آگاهیدن مردم از حقایق و رسوخ دادن باورهای رضوی به ذهن و ضمیر آنان است. یک اندیشمند و پژوهش­گر در حوزه مطالعات دینی، در عین حفظ اصالت و عمق هر رأی و فکر، می‌تواند آن را به واضح‌ترین صورت ممکن، یعنی با نزدیک‌ترین بیان به مرتبه فهم توده مردم، به مخاطبان خود انتقال دهد. آنسان که ملاحظه می‌گردد؛ کاربست پرسش و پاسخ برای تبیین هرچه بهتر مطالب در ذهن مخاطب است.

امید است انتشار این اثر، گام نخست برای ارائه آثاری دیگر به شکلی کامل­تر باشد. به هر روی، نظر به این که این تجربه در عرصه تبلیغ معارف رضوی است و از سویی دیگر نیازمند شدید جوانان دور اندیش است تدوین چنین مجموعه‌هایی نیازمند نگاه تیزبین همه خوانندگان بزرگوار می‌باشد.

گروه پژوهشی تاریخ و تمدن اسلامی دانشگاه معارف اسلامی منتظر نظرات و پیشنهادهاى صاحب‏نظران، اساتید و دانشجویان گرامى در برطرف کردن کاستى‏ هاى احتمالى کتاب است. از این رو خواهشمند است با ارائه دیدگاه های خود ما را در رفع نواقص و ارتقای کتاب یاری بخشید. شماره تلفن این گروه: ۳۲۱۱۰۲۳۴-۰۲۵ و پست الکترونیکی: tarikh@maaref.ac.ir و صندوق پستی: ۶۱۷۳-۳۷۱۵۵ آماده دریافت دیدگاه های شما بزرگواران است.

۳- پرسش‌ها و پاسخ‌های تاریخی؛ زندگانی پیامبر اعظم(صلی‌الله علیه و آله وسلم):

این کتاب که در گروه پژوهشی تاریخ و تمدن اسلامی دانشگاه معارف اسلامی و به قلم  حجت الاسلام والمسلمین استاد مهدی پیشوایی  و کوشش حجت الاسلام دکتر یدالله حاجی زاده سامان یافته به همت دانشگاه معارف اسلامی و دفتر نشر معارف در ۲۴۰صفحه و در قطع وزیری منتشر شد.

از جمله اهداف گروه پژوهشی تاریخ و تمدن اسلامی دانشگاه معارف اسلامی  بازخوانی تاریخ صدر اسلام با رویکردهای مختلف است. پاسخ­گویی به مهمترین سؤالات در عرصه تاریخ صدر اسلام نیز در این راستا مورد اهتمام قرار گرفت و بر این اساس انتشار این کتاب ضرورت یافت. با توجه به استقبال شنوندگان از برنامه «پرسمان تاریخی» رادیو معارف و نیز جایگاه علمی کارشناس محترم برنامه حجت الاسلام و المسلمین استاد مهدی پیشوایی «دام عزه» پاسخ های علمی و مستند ایشان در این جستار سامایان یافته است.

یک نکته اساسی در خور یادکرد این است که برای پاسخ گویی به سؤالات تاریخی می‌توان از روش‌های متنوّع استفاده کرد. بازشناسی رسالت‌ها و اهداف است که ما را در اتخاذ بهترین روش کمک می‌کند.

بنابر این باید توجه داشت که این جستار به هیچ وجه برای بازنمایی جامع تمامی سؤالات در تاریخ صدر اسلام و حیات پیامبر صلّی‌الله علیه و آله سامان نیافته است. بلکه برخی از مهم‌ترین سؤالات تاریخی برای مخاطب بررسی شده است. باید توجه داشت که «اولویت داشتن»، «سودمندی» و «عمومیت» از مهم‌ترین معیارهای گزینش سؤالات در حیات پیامبر صلّی الله علیه و آله است.

در پاسخ به سؤالات تاریخی توجه به اصل تدریج حیاتی است. انتظاری نابجا است که بخواهیم تمامی زوایای پنهان تاریخی را در پاسخ یک یا دو سؤال تبیین کنیم. آنچه در این زمینه مهم است علّت یابی و ریشه‌شناسی برخی سؤالات است. در طی این علت یابی و ریشه شناسی، چه بسا میان سؤالات نظام طولی و هرمی ای کشف شود به طوری که شاید همه سؤالات معلول یک یا دو یا چند مسئله ناشناخته باشند که در رأس آن هرم و نظام طولی قرار دارند. در این صورت، در پاسخ دهی نبایستی خود را به معلول‌ها مشغول کنیم و به سراغ علت‌های اصلی نرویم. به دیگر سخن سؤالات و نیازهای تاریخی سلسله مراتبی دارند، به طوری که تا پایین‌ترین سؤالات و نیازهای تاریخی برآورده نشوند سؤالات رتبه دوم بروز نمی‌کنند.

نوشتار پیش رو که به پیشگاه ارباب اندیشه و تفکر عرضه می شود؛ بر آن است که ضمن پاسخ به مهم ترین سؤالات در عرصه تبار و قبیله، تولد، بعثت، هجرت، همسران، جنگ ها و صحابه پیامبر صلی الله علیه و آله برخی از سؤالات در علم تاریخ و منابع تاریخی، قرآن و تاریخ، تاریخ عرب حجاز قبل از اسلام را نیز پاسخ دهد. به هر روی آرزومندیم که این دفتر بتواند پرسش های ارادتمندان تاریخ اسلام را به اختصار پاسخ گوید و سهمی در سیرابی عطش شناخت آنان داشته باشد.

گروه پژوهشی تاریخ و تمدن اسلامی دانشگاه معارف اسلامی منتظر نظرات و پیشنهادهاى صاحب‌نظران، اساتید و دانشجویان گرامی در برطرف کردن کاستى‏هاى احتمالى کتاب است. از این­رو خواهشمند است با ارائه دیدگاه‌های خود ما را در رفع نواقص و ارتقای کتاب یاری بخشید. شماره تلفن این گروه: ۳۲۱۱۰۲۳۴-۰۲۵ و پست الکترونیکی: tarikh@maaref.ac.ir و صندوق پستی: ۶۱۷۳-۳۷۱۵۵ آماده دریافت دیدگاه‌های شما بزرگواران است.

علاقه‌مندان به این کتاب می‌توانند این کتاب را از مدیریت پخش دفتر نشر معارف: قم، خیابان شهدا، کوچه ۲۳، تلفن و نمابر: ۳۷۷۴۰۰۴ و یا فروشگاه‌های پاتوق کتاب سراسر کشور تهیه نمایند و یا به نشانی الکترونیکی: info@ketabroom.ir  و پایگاه اینترنتی: www.ketabroom.ir مراجعه کنند.

۴- مبانی آرمان‌گرایی؛ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران:

این کتاب که در گروه پژوهشی انقلاب اسلامی دانشگاه معارف اسلامی و به قلم حجت الاسلام محمد فلاح سلوکلایی سامان یافته به همت دانشگاه معارف اسلامی در ۲۴۷ صفحه و در قطع وزیری منتشر شد.

می توان گفت یکی از اولین و پرثمرترین دستاوردهای  انقلاب اسلامی، قانون اساسی جمهوری اسلامی است که با تکیه بر مبانی متین اسلامی و طرح نظری منسجم و مشخص رهبران انقلاب و با همت نخبگان فکری و مذهبی به تصویب رسید. قانونی که مسیر حرکت انقلاب را در ساختاری مدون و مشخص فراهم آورد. در تبیین ابعاد گوناگون این قانون ارزشمند، آثار متنوعی به رشته تحریر در آمده است. غالب این آثار تلاش داشته اند در چارچوبی مشخص که برای دانشجویان  قدری ملال آور و غیر جذاب است به این مهم بپردازند. به نظر می آید اثر حاضر از این چارچوب فراتر رفته و با قلمی جذاب و رویکردی بایسته، مبانی قانون اساسی را تشریح نموده است.

این تحقیق که با مقدمه ای درخور آغاز می شود و در دو فصل و یک خاتمه، نگارش یافته است.

فصل اول که به  کلیات و مفاهیم اختصاص یافته به مباحث کلی و نیز تعریف واژگان و اصطلاحات ذیل پرداخته است: مبانی، آرمان گرایی، قانون اساسی، حکومت، حاکمیت، ولایت فقیه، امامت، امت و مفهوم سعادت.  در فصل دوم  به مواردی از اصول قانون اساسی که با رویکرد آرمان گرایانه تدوین شده اند، اشاره شده و مبانی هر کدام از آنها بیان شده است. در بخش خاتمه نیز به برخی از آثار و نتایج فرهنگی، اقتصادی و سیاسی رویکرد آرمان گرایانه مورد بحث قرار گرفته است.

با توجه به مجموع مباحث، نویسنده محترم نتیجه گرفته رویکرد آرمان گرایانه قانون اساسی موجب شد تا جمهوری اسلامی ایران به دستاوردهای شگرفی دست یابد. اگرچه در بسیاری از موارد به اهداف و آرمان های مورد نظر دست نیافته است اما جهت حرکت نظام به سمت پیشرفت و تعالی است. در انتها به برخی از آثار و نتایج این رویکرد اشاره شده است:

ـ آثار و نتایج فرهنگی: رویکرد آرمان گرایانه قانون اساسی موجب شد تا فرهنگ کشورمان روز به روز به فرهنگ اسلامی نزدیکتر شود. اقبال بسیار خوب مردم و به خصوص جوانان از برنامه های مذهبی، چاپ و نشر کتب و مجلات مذهبی، رویکرد دینی صدا و سیما، ایجاد محیط مساعد برای رشد فضائل اخلاقی بر اساس ایمان و تقوا، مبارزه با مظاهر فساد و تباهی، بالا بردن سطح آگاهی­های عمومی، آموزش و پرورش همگانی، تقویت روح بررسی، تتبع و ابتکار و تشویق محققان، رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای عموم مردم، ایجاد نظام اداری صحیح، تأمین حقوق همه جانبه افراد، توسعه و تحکیم برادری اسلامی، تدوین قوانین و مقررات مدنی و جزایی مناسب، برقراری حقوق مساوی برای مردم بدون توجه به قوم، قبیله، رنگ و نژاد، برخورداری همگان از تأمین اجتماعی، گسترش آزادی قانونمند اجتماعی و… از جمله مصادیق نشر فرهنگ اسلامی به شمار می روند.

ـ آثار و نتایج اقتصادی: اگرچه اقتصاد، هدف اصلی و اولی انقلاب نبوده است اما رویکرد آرمان گرایانه قانون اساسی نقش مثبتی در توسعه و سلامت اقتصاد جمهوری اسلامی ایران داشته است.

پایان بخشیدن به غارت بیت المال توسط خاندان پهلوی و مقامات رژیم سلطنتی، صیانت از ذخائر و معادن زیرزمینی، تلاش در راه پیشرفت تکنولوژیک، استقلال و خودکفایی اقتصادی، تأمین خودکفایی در علوم و فنون، پی ریزی اقتصاد صحیح و عادلانه، تلاش در جهت ریشه کن کردن فقر و محرومیت، تأمین نیازهای اساسی مردم، تأمین شرایط برای اشتغال همگان، تنظیم برنامه اقتصادی کشور، جلوگیری از استثمار و بهره کشی، منع اسراف و تبذیر، جلوگیری از سلطه اقتصادی بیگانه بر اقتصاد کشور، تلاش برای افزایش تولیدات کشاورزی و صنعتی، حرکت در مسیر عدالت اقتصادی و کم کردن فاصله طبقاتی، رشد بی سابقه خدمات رسانی به روستاها، افزایش تولید برق و گاز، لوله‏کشی، جاده کشی و…. از جمله آثار و نتایج اقتصادی این رویکرد می باشند.

ـ آثار و نتایج سیاسی : رویکرد آرمان گرایانه قانون اساسی تأثیر شگرفی بر رویکرد سیاسی کشور در حوزه داخلی و خارجی داشته است. سرنگونی نظام استبدادی و وابسته سلطنتی و ایجاد حکومت مردمی و مستقل، اداره امور کشور براساس اصل اسلامی شورا و دعوت به خیر، نفی هرگونه ستم گری، ستم کشی، سلطه گری و سلطه پذیری، تأمین امنیت داخلی و نفی تفتیش عقاید، آزادی قانونمند نشریات و مطبوعات، آزادی اجتماعات و راهپیمایی ها، اتکاء به آراء عمومی در اداره کشور، طرد کامل استعمار و جلوگیری از نفوذ اجانب، محو هرگونه استبداد، خودکامگی و انحصارطلبی، تقویت کامل بنیه دفاعی با تأکید بر بومی سازی آن، تنظیم سیاست خارجی مستقل، ایجاد روابط صلح آمیز با دیگر کشورها، حمایت بی دریغ از مبارزه حق طلبانه ستمدیدگان و مستضعفان در برابر مستکبران، حمایت همه جانبه از انتفاضه فلسطین و مقاومت مردم لبنان و… از جمله این نتایج است.

آنچه در این تحقیق بدست آمد این است که جمهوری اسلامی ایران، نظامی است با رویکرد آرمان گرایی واقع بینانه و برگرفته از اسلام ناب و تجربه هر چند کوتاه حکومت پیامبر اعظم صلی الله علیه وآله و امیرالمؤمنین علیه السلام که الگویی مناسب را برای دنیای اسلام به نمایش گذاشته اند تا بر همگان ثابت نماید که آموزه های دینی محصور به کنج خانه ها و گوشه انزوای مساجد نیست بلکه در متن اجتماع و جامعه انسانی قابل پیاده شدن می باشند.