گزارش جلسه دفاع رساله جناب آقای هادی شفیعی ناطق

به حول و قوه الهی جلسه دفاع رساله جناب آقای هادی شفیعی ناطق، مقطع دکتری، گرایش مبانی نظری اسلام چهارشنبه ۲۹ خرداد ۱۳۹۸ ساعت ۱۶:۳۰ در دانشگاه معارف اسلامی برگزار گردید

موضوع رساله: بررسی تأثیر پیش فرض های کلامی در تفسیر آیات جبر و اختیار در آراء علامه طباطبایی و فخر رازی.

استاد راهنما: حجت الاسلام والمسلمین دکتر علی نصیری.

اساتید مشاور: حجت الاسلام والمسلمین دکتر گرجیان و حجت الاسلام والمسلمین دکتر امامی نیا.

اساتید داور: جناب آقای دکتر غلامحسین گرامی، جناب آقای دکتر ابوذر رجبی، حجت الاسلام و المسلمین دکتر عسگری سلیمانی.

جلسه دفاع، پس از قرائت چند آیه از کلام الله مجید و اعلام برنامه توسط استاد محترم راهنما شروع و سپس دانشجو به ارائه گزارشی از رساله و انجام اصلاحات درخواستی اساتید محترم داوران در جلسه پیش دفاع پرداخت.

در ادامه داوران محترم نظرات خودشان را مطرح نمودند و بعد دانشجو و اساتید محترم راهنما و مشاور به دفاع از رساله پرداختند. و سپس اساتید برای نمره دانشجو به شور نشسته و بعد از آن صورتجلسه توسط استاد محترم راهنما قرائت و در آخر سوگندنامه توسط دانشجو خوانده شد.

چکیده رساله:

در احادیث نبوی اهل سنت و تشیع، تفسیر قرآن کریم بر اساس نظرات مفسر، تحت عنوان تفسیر به رأی به شدت نهی شده است، یکی از مصادیق تفسیر به رأی دخالت دادن مبانی و اصول دیدگاه¬های کلامی است. فخر رازی کوشیده است راهی بین جبر و اختیار پیدا کند، وی با فزودن اصول دیگری به اصول اشاعره همچون توقف فعل بر داعی، کوشیده است مشکل را حل نماید و اشکالاتی که اشاعره در آن گرفتار بوده‌اند را رفع نماید. این اصول وی در تفسیر آیاتی که به آیات جبر و اختیار شهرت دارد، به عنوان اصول نظری او مؤثر واقع شده، به گونه¬ای که گاه در ضمن تبیین آیات، به این اصول استناد می‌نماید. تأثیر این اصول تا حدی بر تفسیر وی تأثیر گذار بوده که به صراحت با استناد به این این اصول از ظواهر برخی آیات مذکور دست می¬کشد

علامه طباطبایی نیز دارای مبانی و اصول کلامی در بحث جبر و اختیار است، اما در تفسیر وی کمترین تأثیر اصول و مبانی کلامی در تفسیر آیات جبر و اختیار دیده می¬شود. علاوه بر اینکه اصول علامه غالبا متخذ از قرآن و مستند به برخی آیات آن بوده و با مجموعه آیات قرآن سازگار است.

علامه طباطبایی با استفاد از راهنمایی‌ها و شیوه تفسیری معصومین علیهم السلام، ضمن تفسیر آیات با استفاده از آیات دیگر، دیدگاهی منطبق بر جمیع آیات و احادیث پیامبر و خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام را ارائه نموده است.

واژگان کلیدی

جبر، اختیار، کسب، امر بین الامرین، فخر رازی، علامه طباطبایی.