حضور دکتر ابوذر رجبی در کرسی ترویجی “بررسی انتقادی گوهر و صدف دین از منظر شبستری” به عنوان ناقد

به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی،‌ کرسی علمی ترویجی بررسی انتقادی گوهر و صدف دین از منظر شبستری با ارائه حجت‌الاسلام محمد کاشی‌زاده عضو هیات علمی گروه کلام پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه و با نقد و ارزیابی آقای دکتر ابوذر رجبی  عضو هیئت علمی دانشگاه معارف اسلامی و حجت‌الاسلام دکتر محمد جعفری عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی صبح سه شنبه ۱۱ تیرماه جاری و با حضور صاحبنظران در قم برگزار شد.

در این جلسه ابتدا حجت‌الاسلام محمد کاشی‌زاده بعنوان ارائه‌دهنده کرسی با بیان اینکه یکی از عرصه‌هایی که مجتهد شبستری به آن ورود کرده است، بحث ذاتی و عرضی یا گوهر و صدف دین است، گفت: شبستری در موردی گوهر دین را تجربه دینی می‌داند و در مورد دیگر گوهر دین را مقصود بالذات معرفی می‌کند. این دو دیدگاه را می‌توان به صورت جدا مورد ارزیابی قرار داد، لکن به نظر می‌رسد، مراد ایشان از طرح بحث مقاصد بالذات یافتن وجه اشتراکی میان تجارب دینی کاملا متمایز از یکدیگر به لحاظ ماهوی است. وجه اشتراک مذکور تجارب دینی را به لحاظ مقاصد با یکدیگر به نقطه اشتراک می‌رساند.

عضو هیات علمی گروه کلام پژوهشگاه همچنین ادامه داد: شبستری در یک نگاه کلی گوهر دین را تجربه دینی می‌انگارد بر همین اساس دیدگاه ایشان را می‌توان ذیل آن دسته از نظریاتی دسته‌بندی کرد که گوهر دین را در حوزه «دین‌داری» جستجو می‌کنند. اگرچه بحث ایشان به حوزه «دین» نیز کشیده می‌شود، لکن از آنجا که ملاک تقسیم‌بندی دو رویکرد، امر اتخاذ شده به عنوان گوهر دین است، نه لوازم مورد استفاده، و ایشان نیز گوهر دین را تجربه دینی می‌دانند، می‌توان ایشان را ذیل آن دسته از افرادی طبقه‌بندی کرد که گوهر دین را در حوزه «دین‌داری»‌ جستجو می‌کنند.

وی در ادامه به جمع‌بندی و نتیجه‌گیری مباحث خود پرداخت.

در ادامه این کرسی ناقدان به نقد دیدگاه ارائه کننده پرداختند.

دکتر رجبی، عضو هیئت علمی دانشگاه معارف اسلامی در ارزیابی نظریه ارائه کننده بیان داشتند، نقدهای ارائه شده از نظر ما هم بر نظریه آقای شبستری وارد است؛ اما در کرسی ارائه شده انسجام لازم در بیان نقدها صورت نگرفت. عدم توجه به مبانی دیدگاه شبستری به خصوص مسئله هرمنوتیک فلسفی، مشخص نکردن نوع نقدها از جهت درون­دینی و برون­دینی، عدم اشاره به نقدهای روشی و تناقضات و تعارضات دیدگاه شبستری، عدم استناد به آثار مختلف شبستری و تمرکز صرف بر کتاب نقد قرائت رسمی از دین از جمله نقدهای ارائه کننده در کرسی یادشده است. مهمترین نکته­ای که استادیار دانشگاه معارف اسلامی در این جلسه به عنوان نقد مطرح کردند تکراری بودن نقدها در آثار دیگران است.

در ادامه جلسه حجت‌الاسلام دکتر محمد جعفری نیز به بیان نقدهای خود به نظریه ارائه شده در این کرسی اشاره کردند. ابهام در دسته­بندی نقدها، عدم اشاره به نقدهای درونی، عدم توجه به انگیزه طرح بحث از سوی شبستری از مهمترین نقدهای ایشان به حجه­الاسلام کاشی زاده بود.