گزارش جلسه دفاع رساله جناب آقای وحید دهقانی فیروزآبادی

به حول و قوه الهی جلسه دفاع رساله جناب آقای وحید دهقانی فیروزآبادی، مقطع دکتری، رشته مدرسی معارف اسلامی گرایش اخلاق اسلامی یکشنبه ۲۹ تیر ۹۹ ساعت ۱۴ در دانشگاه معارف اسلامی برگزار گردید

موضوع رساله: بررسی تطبیقی اخلاق فضیلت در قرآن و عهد جدید با تکیه بر اخلاق بندگی.

استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین دکتر مهدی علیزاده.

اساتید مشاور: حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسینی قلعه بهمن و جناب آقای دکتر محمد جواد فلاح.

اساتید داور: حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد تقی اسلامی، حجت الاسلام و المسلمین دکتر خواص، حجت الاسلام و المسلمین دکتر ابوالقاسم زاده

جلسه دفاع، پس از قرائت چند آیه از کلام الله مجید و اعلام برنامه توسط استاد محترم راهنما شروع و سپس دانشجو به ارائه گزارشی از رساله و انجام اصلاحات درخواستی اساتید محترم داوران در جلسه پیش دفاع پرداخت.

در ادامه داوران محترم نظرات خودشان را مطرح نمودند و بعد دانشجو و اساتید محترم راهنما و مشاور به دفاع از رساله پرداختند. و سپس اساتید برای نمره دانشجو به شور نشسته و بعد از آن صورتجلسه توسط استاد محترم راهنما قرائت و در آخر سوگندنامه توسط دانشجو خوانده شد.

چکیده رساله

اخلاق فضیلت، نظریه هنجاری است که به دلیل فضیلت‌محوری از دو نظریه غایت‌گرایی و وظیفه‌گرایی متمایز می‌شود. در این نوشتار به هدف تبیین بهتر نظام اخلاقی اسلام به عنوان کامل‌ترین و جامع‌ترین دین الهی و دفاع از ویژگی‌ها و برتری‌های آن نسبت به آموزه‌های اخلاقی مسیحیت و اثبات تتمیم و تکمیل مکارم و فضائل اخلاقی قرآن نسبت به کلاس قبلی وحی، یعنی عهد جدید، با روشی توصیفی ـ  تحلیلی به بررسی تطبیقی اخلاق فضیلت در قرآن و عهد جدید، در حوزه فضائل اخلاق بندگی پرداخته‌ایم. در این راستا، علاوه بر بیان چیستی اخلاق فضیلت، مؤلفه‌ها و تقریرهای مختلف آن، استناد اخلاق فضیلت به قرآن و عهد جدید نیز مورد کاوش قرار گرفته است. همچنین پس از بیان مبانی اخلاق فضیلت در این دو کتاب مقدس، به بیان مهم‌ترین فضائل اخلاق بندگی در قرآن کریم و عهد جدید پرداخته و آیات و فرازهای مرتبط با هر یک از این فضائل را مورد بررسی قرار داده‌ایم. سپس مؤلفه‌های مختلف بینشی و انگیزشی فضائل اخلاق بندگی در قرآن و عهد جدید را بررسی و تحلیل نموده ‌و سرانجام با بیان شباهت‌ها و تفاوت‌های اخلاق فضیلت قرآنی و عهد جدیدی و نوآوری ‌و برتری‌های قرآن کریم در این خصوص بحث را به پایان برده‌ایم. نتایج پژوهش نشان می‌دهد، تمام ‌مؤلفه‌ها و شاخصه‌های اخلاق فضیلت در قرآن و عهد جدید وجود دارند و می‌توان تبیین وحیانی به روایت قرآن و یا عهد جدید از این نظریه اخلاق هنجاری ارائه داد. علی‌رغم اشتراکات این دو کتاب مقدس در برخی از مبانی اخلاق فضیلت، تبیین متفاوت عهد جدید از سرشت انسان و گناه نخستین مهم‌ترین تفاوت عمده‌ای است که در حقیقت منشأ تفاوت در مؤلفه‌های مختلف بینشی و انگیزشی اخلاق فضیلت در قرآن و عهد جدید نیز هست. در بحث مصداق شناسیِ فضائل اخلاق بندگی، اگرچه در قرآن و عهد جدید به صورت مشترک، به فضائل اخلاق بندگی از جمله فضائل «امید»، «اخلاص»، «شکر»، «خوف»، «تسلیم»، «توکل» و «محبت» اشاره شده است؛ قرآن کریم مصادیق نوینی از فضائل اخلاق بندگی مانند «خشیت»، «اخبات»، «تقوا» و «تفویض» را مطرح می‌نماید که در هیچ یک از فرازهای عهد جدید به آن اشاره نشده است. علاوه براین از حیث معناشناختی، در قرآن کریم به مراتب، درجات و آثار خاص فضائل اخلاق بندگی اشاره و همچنین معانی عمیق‌تر و ظریف‌تر این فضائل در قالب مصادیق نوینی از آن‌ها از جمله «رهبه» و «وجل القلب» و غیره تبیین شده که وجه دیگری از برتری‌ها و نوآوری‌های قرآن نسبت به عهد جدید را در این خصوص آشکار می‌سازد. همچنین توصیفات ویژه، تعابیر دقیق و ظریف و تبیین‌های گسترده‌تر و عمیق‌تر قرآن در خصوص مؤلفه‌های مختلف بینشی و انگیزشی اخلاق فضیلت، از جمله برتری‌ها و نوآوری‌های اخلاق فضیلت قرآن نسبت به عهد جدید است.

واژگان کلیدی

اخلاق فضیلت، فضیلت، قرآن، عهد جدید، اخلاق بندگی.