گونه‌شناسی مدخل‌های تاریخی شیعی در دائره‌المعارف اسلام
مؤلف: ابوالفضل علوی (کارگر ابرقویی)
موضوع:
نوع: کمک درسی
ناشر: انتشارات دانشگاه معارف اسلامی
شابک:
مطالعات شیعه‌شناسی در دنیای غرب از سابقه زیادی برخوردار نیست. به‌نظر می‌رسد عوامل متنوعي از جمله پیروزی انقلاب اسلامی ایران، سهم درخوری در افزایش این مطالعات داشته‌اند. این مطالعات با آن که سیر و فرایند یکسانی نداشته‌اند، همواره با چالش‌های بنیادین مواجه بوده و فاقد مقبولیت و مطلوبیت لازم در جوامع علمی شیعی بوده‌اند با این حال باتوجه‌به اهمیت و جایگاه برخی از این مطالعات در شناساندن شیعه به دنیای غرب، لازم است مورد رصد و بازشناسی قرار گیرند. مطالعات شیعه‌شناسی در غرب، غالباً در ذیل مطالعات اسلامی غربیان قرار داشته است. از جمله آثار مهمی که بخش‌هایی از آن به مطالعات شیعه‌شناسی اختصاص یافته، دائره‌المعارف اسلام است که تا کنون دو ویرایش را پشت‌سر گذاشته است. فکر تألیف این دائره‌المعارف برآمده از یکی از کنگره‌های عمومی سالانه‌ای بود که مستشرقان غربی هر ساله در یکی از شهرهای اروپایی برگزار می‌کردند. در سال 1892م که این کنگره در شهر لندن برگزار شد، ضرورت تدوین این دایرهالمعارف مطرح و کمیته‌ای برای پیگیری آن تشکیل شد و نویسندگان اروپایی غیرمسلمان برای نگارش آن مشخص شد و امتیاز نشر آن به انتشارات بریل در شهر لیدن هلند واگذار شد و درنهایت ویرایش اول آن (E1) در چهار جلد اصلی با نه‌هزار مقاله در سال1936م به سه زبان انگلیسی، فرانسوی و آلمانی و یک جلد تکمیلی در سال 1938م به چاپ رسید. این ویرایش به زبان‌های عربی، فارسی، ترکی و اردو ترجمه شد. در ویرایش دوم (E2)، از نویسندگان غیرمسلمان آمریکایی و نیز نویسندگان مسلمان عرب، ایرانی، هندی، پاکستان و ترک استفاده شد و بین جلد اول تا یازدهم آن بیش از چهل سال (2002 ـ 1960) فاصله افتاد. مؤسسه شیعه‌شناسی، در سال 2006م، بخش‌های مربوط به امامان معصوم(ع) را از آن استخراج، ترجمه و نقد نمود. ویرایش سوم (E3) آن نیز از سال2007م آغاز شده است. کتاب گونه‌شناسی مدخل‌های تاریخی شیعی در دائره‌المعارف اسلام E2 اثر حجت‌الاسلام دکتر ابوالفضل علوی (کارگر ابرقویی)، تلاشي در راستاي معرفي مدخل‌های مربوط به شیعه و نویسندگان آنها از ویرایش دوم دائره‌المعارف اسلام است. نويسنده این کتاب را در چهار فصل تنظیم کرده است. در فصل اول به ارائه کلیات و مفاهیمی چون گونه‌شناسی، مدخل و شیعه پرداخته و در فصل دوم، تاریخچه‌ای از دائره‌المعارف اسلام به دست داده است و در فصل سوم، مدخل‌های تاریخی شیعی از این دایرهالمعارف را در ذیل عناوینی چون: مدخل‌های مربوط به معصومان(ع)، مدخل‌های مربوط به فرزندان معصومان(ع)، مدخل‌های مربوط به اصحاب معصومان(ع)، مدخل‌های مربوط به خاندان‌ها و قبائل شیعی، مدخل‌های مربوط به آموزه‌های شیعه، مدخل‌های مربوط به جنبش‌های شیعی، مدخل‌های مربوط به عالمان شیعی، مدخل‌های مربوط به شاعران و نویسندگان شیعی و مدخل‌های مربوط به حاکمان، امیران و رهبران شیعی، گونه‌شناسی و طبقه‌بندی نموده است. نویسنده در فصل چهارم به معرفی چهل‌نفر از نویسندگان مدخل‌های تاریخی شیعی، پرداخته است. نویسنده در فصل سوم و چهارم با ارائه جدول‌ها و نمودارهایی متعدد، کمک مؤثری در شناخت آماری مدخل‌های تاریخی شیعی و نویسندگان آنها ارائه کرده است. نویسنده در صفحات پایانی کتاب، ده نتیجه را به‌عنوانِ نتایج تحقیق برشمرده است که بسیاری از آنها همان نقدهای برآمده از بررسی آماری مدخل‌ها و نویسندگان به این دائره‌المعارف هستند. این اثر در 176 صفحه در قطع وزیری از سوی انتشارات دانشگاه معارف اسلامی در سال جاری به زیور طبع آراسته شده است.
گروه تاریخ و تمدن اسلامی از طریق شماره ۰۲۵۳۲۱۱۰583 و رایانامه irs@maaref.ac.ir منتظر دریافت دیدگاه‌ها و نظرات ارزشمند خوانندگان ارجمند به ویژه استادان و صاحبنظران است تا با اعمال آن در چاپ‌های بعد، شاهد ارتقاء هرچه بیشتر این اثر باشیم.
جهت آشنایی بیشتر با مطالب این اثر، صفحه‌های آغازین کتاب را ملاحظه نمایید.
این کتاب تلاشي در راستاي معرفي مدخل‌های مربوط به شیعه و نویسندگان آنها از ویرایش دوم دائره‌المعارف اسلام است. نويسنده این کتاب را در چهار فصل تنظیم کرده که در فصل سوم و چهارم با ارائه جدول‌ها و نمودارهایی متعدد، کمک مؤثری در شناخت آماری مدخل‌های تاریخی شیعی و نویسندگان آنها ارائه کرده است.