برگزاری شصت و پنجمین جلسه تفسیر نهج البلاغه توسط استاد مجد فقیهی

برگزاری شصت و پنجمین جلسه تفسیر نهج البلاغه توسط استاد مجد فقیهی

شصت و پنجمین جلسه تفسیر نهج البلاغه توسط استاد مجد فقیهی روز سه شنبه ۲۸ آبان ۹۸ در نمازخانه دانشگاه برگزار شد.

در این جلسه استاد، به تفسیر فرازی از نامه تاریخی امیرالمومنین(ع) به مالک اشتر پرداختند.

امیرالمومنین (ع) در نامه ۵۳ به مالک اشتر می فرماید: «وَتَفَقَّدْ أَمْرَ الْخَرَاجِ بِمَا یُصْلِحُ أَهْلَهُ، فَإِنَّ فِی صَلَاحِهِ وَصَلَاحِهِمْ صَلَاحاً لِمَنْ سِوَاهُمْ، وَلَا صَلَاحَ لِمَنْ سِوَاهُمْ إِلَّا بِهِمْ، لِأَنَّ النَّاسَ کُلَّهُمْ عِیَالٌ عَلَى الْخَرَاجِ وَأَهْلِهِ. وَلْیَکُنْ نَظَرُکَ فِی عِمَارَهِ الْأَرْضِ أَبْلَغَ مِنْ نَظَرِکَ فِی اسْتِجْلَابِ الْخَرَاجِ، لِأَنَّ ذَلِکَ لَایُدْرَکُ إِلَّا بِالْعِمَارَهِ؛ وَمَنْ طَلَبَ الْخَرَاجَ بِغَیْرِ عِمَارَهٍ أَخْرَبَ الْبِلَادَ، وَأَهْلَکَ الْعِبَادَ، وَلَمْ یَسْتَقِمْ أَمْرُهُ إِلَّا قَلِیلًا. فَإِنْ شَکَوْا ثِقَلًا أَوْ عِلَّهً، أَوِ انْقِطَاعَ شِرْبٍ أَوْ بَالَّهٍ، أَوْ إِحَالَهَ أَرْضٍ اغْتَمَرَهَا غَرَقٌ، أَوْ أَجْحَفَ بِهَا عَطَشٌ، خَفَّفْتَ عَنْهُمْ بِمَا تَرْجُو أَنْ یَصْلُحَ بِهِ أَمْرُهُمْ؛ وَلَا یَثْقُلَنَّ عَلَیْکَ شَیْ‏ءٌ خَفَّفْتَ بِهِ الْمَؤُونَهَ عَنْهُمْ، فَإِنَّهُ ذُخْرٌ یَعُودُونَ بِهِ عَلَیْکَ فِی عِمَارَهِ بِلَادِکَ، وَتَزْیِینِ وِلَایَتِکَ، مَعَ اسْتِجْلَابِکَ حُسْنَ ثَنَائِهِمْ، وَتَبَجُّحِکَ بِاسْتِفَاضَهِ الْعَدْلِ فِیهِمْ، مُعْتَمِداً فَضْلَ قُوَّتِهِمْ، بِمَا ذَخَرْتَ عِنْدَهُمْ مِنْ إِجْمَامِکَ لَهُمْ، وَالثِّقَهَ مِنْهُمْ بِمَا عَوَّدْتَهُمْ مِنْ عَدْلِکَ عَلَیْهِمْ وَرِفْقِکَ بِهِمْ، فَرُبَّمَا حَدَثَ مِنَ الْأُمُورِ مَا إِذَا عَوَّلْتَ فِیهِ عَلَیْهِمْ مِنْ بَعْدُ احْتَمَلُوهُ طَیِّبَهً أَنْفُسُهُمْ بِهِ؛ فَإِنَّ الْعُمْرَانَ مُحْتَمِلٌ مَا حَمَّلْتَهُ، وَإِنَّمَا یُؤْتَى خَرَابُ الْأَرْضِ مِنْ إِعْوَازِ أَهْلِهَا، وَإِنَّمَا یُعْوِزُ أَهْلُهَا لِإِشْرَافِ أَنْفُسِ الْوُلَاهِ عَلَى الْجَمْعِ، وَسُوءِ ظَنِّهِمْ بِالْبَقَاءِ، وَقِلَّهِ انْتِفَاعِهِمْ بِالْعِبَرِ».

مسأله خراج و مالیات را دقیقا زیر نظر بگیر، به‏گونه‏اى که صلاح خراج‏دهندگان باشد، زیرا بهبودى و صلاحِ وضع خراج و بهبودى و صلاح حال خراج‏گزاران سبب بهبودى حال دیگران (و سایر قشرهاى جامعه اسلامى) مى‏شود و هرگز دیگران به صلاح نمى‏رسند مگر اینکه خراج‏گزاران به صلاح‏ برسند، زیرا تمام مردم وابسته به خراج و خراج گزاران هستند و باید توجّه تو در عمران و آبادى زمین بیش از توجهت به جمع‏آورى خراج باشد، چون خراج جز با آبادانى به‏دست نمى‏آید و آن کس که بخواهد خراج را بدون عمران و آبادانى طلب کند شهرها را ویران و بندگان خدا را هلاک نموده و پایه‏هاى حکومتش متزلزل خواهد شد، به گونه‏اى که بیش از مدت کمى دوام نخواهد داشت، بنابراین اگر رعایا از سنگینى خراج و یا آفت زدگى یا خشک شدن آب چشمه‏ها یا کمىِ باران و یا دگرگونى زمین بر اثر آب گرفتگى (و فساد بذرها) یا تشنگى شدید زراعت (و به دنبال آن کمبود محصول) به تو شکایت کنند، خراج آنها را به مقدارى که امید دارى کار آنها را اصلاح کند و بهبود بخشد، تخفیف ده.

هرگز تخفیف هزینه‏هایى که به آنها مى‏دهى بر تو گران نیاید، زیرا آن ذخیره‏اى خواهد بود که از طریق عمران کشورت به تو باز مى‏گردانند و حکومت تو را زینت مى‏بخشند و اضافه بر آن از تو به نیکى یاد مى‏کنند و به سبب گسترش عدالت از سوى تو در میان آنها (و رضایت آنان از حکومتت) از آنان خرسند خواهى شد. این در حالى است که مى‏توانى با تقویت آنها از طریق ذخیره‏اى که نزدشان نهاده‏اى آنان را آسوده خاطر سازى و به جهت عدالت و مهربانى که آنها را به آن عادت داده‏اى نسبت به آنان مطمئن باشى.

و بسیار مى‏شود که در آینده براى تو گرفتارى‏هایى پیش مى‏آید که اگر در دفع آن گرفتارى‏ها بر این رعایا تکیه کنى آنها با طیب خاطر آن را پذیرا مى‏شوند (و در حل مشکل به تو یارى مى‏دهند) زیرا عمران و آبادى، هر چه بر آن نِهى تحمل مى‏کند. ویرانى زمین تنها به علت فقر صاحبان آن حاصل مى‏شود و فقر آنها تنها به سبب توجّه زمامداران به جمع مال و زراندوزى و بدگمانى به بقاى حکومتشان و کم عبرت گرفتن (از سرنوشت زمامدارانِ پیشین) خواهد بود.

برای دریافت صوت اینجا کلیک کنید.